English Русский Borstkanker.
Gezondheidsstrategie.

Niet-traditionele therapie voor borstkanker (#9).

Vitaliteit versterken.

Vitaliteit is volheid van gezondheid en interne kracht. Hoe hoger de vitaliteit, hoe gezonder iemand eruit ziet en zich voelt, hoe meer vitale energie hij heeft. Het versterken van de algemene conditie en het vergroten van de vitaliteit verkleint de kans op ziekte en vergroot het succes van de behandeling.

Om dit doel te bereiken worden de volgende punten voorgesteld:

Lichamelijke activiteit

Normalisatie van het lichaamsgewicht

Regelmatig vasten

Normalisatie van het circadiane ritme

Gezonde geest

Normalisatie van de bloeddruk

Volledige slaap

Verwijdering van verborgen infecties

Antiparasitaire maatregelen

Ontgifting en orgaanondersteuning

De meeste daarvan voldoen aan de aanbevelingen van het Wereldkankeronderzoekfonds en het Amerikaans Instituut voor Kankeronderzoek (WCRF/AICR) voor kankerpreventie *:
1. Normalisatie van het lichaamsgewicht. Zorg voor een lichaamsgewicht dat geschikt is voor de leeftijd van 21 jaar.
2. Matige lichamelijke activiteit. Lichamelijke activiteit moet het equivalent zijn van stevig wandelen gedurende minimaal 30 minuten per dag.
3. Caloriearm dieet. Tot calorierijk voedsel behoren producten met een energiewaarde van 225 kcal per 100 g of meer.
4. Plantaardig voedsel. Dagelijks minstens vijf porties (minstens 400 g) van een verscheidenheid aan zetmeelvrije groenten, fruit (minstens 400 g), granen en peulvruchten bij elke maaltijd (minstens 25 g).
5. Beperking van dierlijke producten. Minder dan 500 gram rood vlees per week en minder dan 25 gram bewerkt vlees per week.
6. Minimaliseer uw consumptie van alcoholische dranken. Niet meer dan een glas droge rode wijn per dag.
7. Opslag, verwerking en bereiding van voedsel. Vermijd voedsel dat boven open vuur wordt gekookt; beperk de consumptie van keukenzout (minder dan 5 g per dag); Vermijd indien mogelijk blootstelling aan schimmelgifstoffen uit beschimmelde granen (granen) of peulvruchten (pinda's) en vermijd het gebruik van voorgeschreven medicijnen.
8. Voedingssupplementen. Voedingssupplementen worden niet aanbevolen voor de preventie van kanker.

Het opvolgen van deze aanbevelingen kan het risico op borstkanker aanzienlijk verminderen, evenals de mortaliteit verminderen bij patiënten die al gediagnosticeerd zijn * *, vooral bij postmenopauzale vrouwen *. Het naleven van elke aanvullende aanbeveling ging gepaard met een gemiddelde vermindering van het risico op borstkanker met 11%, maar van deze aanbevelingen waren de aanbevelingen om de lichamelijke activiteit te verhogen en de inname van dierlijk voedsel te verminderen het meest significant in het verminderen van het risico (respectievelijk 16% en 21%). Vrouwen die 6 tot 7 aanbevelingen opvolgden hadden een 51% lager risico op borstaandoeningen vergeleken met vrouwen die niet meer dan 2 aanbevelingen opvolgden *. Er wordt geschat dat ten minste de helft van de gevallen van borstkanker kan worden voorkomen met eenvoudige veranderingen in het dieet en de levensstijl *.

Volgens een ander vergelijkbaar onderzoek verminderde het volgen van elke stap van deze aanbevelingen het relatieve risico op kanker in het algemeen met 5% *. Hierbij hadden vrouwen die 4 tot 6 aanbevelingen opvolgden een 16% lager risico op borstkanker dan vrouwen die minder dan 3 aanbevelingen opvolgden. Ondanks het verschil in statistische gegevens is de trend van beide onderzoeken hetzelfde.

Het opvolgen van de WCRF/AICR-aanbevelingen vermindert niet alleen het risico op kanker, maar vermindert ook de sterfte door alle oorzaken onder oudere vrouwen die kanker hebben overleefd *. Vrouwen die de meeste aanbevelingen opvolgden (6-8 punten) versus vrouwen die de minste opvolgden (tot 4 punten) hadden een 33% lagere sterfte door alle oorzaken en 39% lagere kankersterfte over een periode van vijf jaar. Ook hier was het voldoen aan de aanbeveling voor matige lichamelijke activiteit de sterkste factor die samenhangt met een lager sterfterisico.

Terloops merken we op dat het opvolgen van deze aanbevelingen het risico op overlijden, hart- en vaatziekten en ademhalingsziekten aanzienlijk vermindert en ook de levensduur verlengt *. De combinatie van ten minste vier gezonde leefstijlfactoren (gewichtsverlies, alcoholbeperking, stoppen met roken, gezonde voeding en lichamelijke activiteit) wordt in verband gebracht met een vermindering van 66% van de sterfte door alle oorzaken *.

De combinatie van een plantaardig dieet en matige lichaamsbeweging verdubbelt bijna het overlevingspercentage van borstkankerpatiënten vergeleken met beide methoden alleen. Het grootste succes bij het terugdringen van de sterfte werd behaald bij vrouwen met obesitas, evenals bij ER+- en PR+-tumoren *. Over het geheel genomen kan een combinatie van een vegetarisch dieet, lichaamsbeweging, gewichtsbeheersing, hormoonsubstitutietherapie en stoppen met verslaving leiden tot een stijging van de levensverwachting van vrouwen met tien jaar vergeleken met het gemiddelde van de lokale bevolking *.

Lichamelijke activiteit heeft van alle leefstijlfactoren de sterkste invloed op zowel het risico op borstkanker * als het risico op herhaling van borstkanker *. Het resultaat van spierbelasting is een afname van de glucosespiegels, geslachtshormonen, ontstekingen en insulineresistentie. Bovendien verhoogt regelmatige matige intensieve lichaamsbeweging de efficiëntie van immuun-T-cellen * en natural killer-cellen * *.

Uit een acht jaar durend prospectief onderzoek bleek dat mensen die dagelijks 15 minuten aan lichaamsbeweging deden, een vermindering van 14% hadden in het risico op sterfte door alle oorzaken, vergeleken met inactieve mensen. Bovendien steeg hun levensverwachting met 3 jaar. Elke extra 15 minuten inspanning daarboven verminderde de sterfte door alle oorzaken met nog eens 4% *. Met dagelijkse sessies van 90 minuten werd het maximale effect bereikt.

Lichamelijke activiteit en het risico op kanker

Matige lichamelijke activiteit na de diagnose wordt in verband gebracht met een vermindering van 34% van het risico op overlijden door kanker, een vermindering van 41% van het risico op sterfte door alle oorzaken, en een vermindering van 24% van het risico op recidief vergeleken met controles *. Omgekeerd verhoogt een laag niveau van lichamelijke activiteit versus een hoog niveau van lichamelijke activiteit de incidentie van borstkanker *.

Lopen aan een gemiddeld tempo van 3-5 uur per week, vergeleken met minder lopen, verminderde het absolute 10-jaars risico op overlijden voor vrouwen met borstkanker met 6%. Het relatieve risico op ongunstige uitkomsten (overlijden en herhaling van borstkanker) was 26% tot 40% lager bij het vergelijken van vrouwen in de hoogste en laagste activiteitscategorieën. Dit verband was vooral uitgesproken bij vrouwen met hormoongevoelige tumoren *.

Een meta-analyse van 22 observationele onderzoeken vatte samen dat de borstkankersterfte met meer dan 40% daalde onder vrouwen die deelnamen aan een post-diagnose lichamelijke activiteitsprogramma, vergeleken met vrouwen die niet deelnamen aan het herstel van de activiteit. Het effect was echter groter bij vrouwen die voldeden aan de aanbevolen niveaus van lichamelijke activiteit, bij postmenopauzale vrouwen en bij zwaarlijvige vrouwen *.

Een sedentaire levensstijl is schadelijk voor de oestrogeenbalans en bevordert de oestrogeendominantie. Terwijl gewichtsverlies gunstige veranderingen in vroege tumorbiomarkers zoals oestrogenen, ontstekingsmarkers en geslachtshormoonbindend globuline bevordert. Regelmatige krachttraining kan de testosteronniveaus verhogen, de androgeen- en oestrogeenonevenwichtigheden verminderen en de bijwerkingen van hormoontherapie, zoals gewichtstoename, spier- en botverlies, verminderen.

Spierbelasting met gemiddelde intensiteit:
- verbetert de stemming;
- verhoogt de ademhaling en de zuurstofverzadiging van het bloed;
- vermindert de glucoseconcentratie in het bloed;
- vermindert ontstekingen aanzienlijk door het gehalte aan arachidonzuur te verlagen;
- verlaagt de oestrogeenspiegels;
- normaliseert de testosteronniveaus;
- verbetert de lymfecirculatie en het zweten, waardoor de algehele toxiciteit van het lichaam wordt verminderd;
- helpt vetophopingen kwijt te raken die gifstoffen opslaan, oestrogeen- en ontstekingsbevorderende moleculen produceren.

Aanbevelingen die door de Amerikaanse Kankervereniging (American Cancer Society *) worden onderschreven, suggereren minstens 30 minuten matige intensiteitsoefeningen, minstens vijf dagen per week, of 75 minuten per week intensievere oefeningen, inclusief oefeningen voor de belangrijkste spiergroepen. De duur van elke activiteit moet minimaal 10 minuten bedragen. Langere (maar niet zwaardere) lichaamsbeweging kan meer voordelen opleveren * *. Optimale resultaten worden bereikt door een combinatie van zowel aërobe als weerstandsoefeningen *.

In tegenstelling tot veel therapeutische interventies veroorzaakt lichamelijke activiteit geen negatieve bijwerkingen. Het probleem kan echter zijn dat lichamelijke activiteit de eetlust vergroot, en voor zwaarlijvige mensen vergt dit aanzienlijke inspanning. Beide verminderen het verlangen om te sporten, en de aanvankelijke gunstige impuls verdwijnt vaak. Bovendien voelen patiënten zich doorgaans onwel en moe, wat geen extra lichamelijke activiteit stimuleert. Dus, naast de vrijwillige inspanningen om te trainen, is het noodzakelijk om een ​​training te kiezen die geen last zou zijn.

Veel activiteit met een lage intensiteit gedurende de dag wordt aanbevolen, zoals wandelen, joggen, rustig fietsen, licht dansen, versterkende sporten (bijv. tafeltennis), enz. Evenals periodieke intensieve weerstands- en spanningsoefeningen, zwemmen. Springen op een trampoline is uitstekend voor het verbeteren van de bloedsomloop en het reinigen van het lymfestelsel.

Ondanks alle voordelen van een actieve levensstijl blijkt uit een basisberekening dat het, om de energiebalans te behouden, veel gemakkelijker is om de inname van calorieën te voorkomen dan om ze te verbranden door lichamelijke activiteit. Een heel uur matig intensief sporten of stijldansen kost slechts ongeveer 300 kcal, wat gemakkelijk kan worden verkregen door simpelweg boter op een of twee boterhammen te smeren. Het is onmogelijk om energie niet als vet op te slaan als je meer consumeert dan je verbruikt. Dit is een eenvoudige wet van behoud van energie.

Normalisatie van het lichaamsgewicht. Obesitas verhoogt de ernst van bijna alle ziekten en verhoogt het risico op sterfte door welke oorzaak dan ook. In een meta-analyse van gegevens uit 139 onderzoeken werd gewichtsverlies geassocieerd met een relatieve reductie van 18% van het risico op borstkanker *. Uit een andere meta-analyse van 79 gepubliceerde onderzoeken bleek dat patiënten die bij de diagnose zwaarlijvig of overgewicht hadden, vergeleken met vrouwen met een normaal gewicht, een lagere overleving en een hogere mortaliteit als gevolg van borstkanker hadden *. Obesitas verkort de levensverwachting met gemiddeld 8 tot 10 jaar vergeleken met mensen met een normaal gewicht, en elke 15 pond extra verhoogt het risico op voortijdige sterfte door welke oorzaak dan ook met ongeveer 30% *.

Body mass index en sterfte

Een hoge body mass index, tenminste bij vrouwen na de menopauze, verhoogt het risico op borstkanker meer dan inactiviteit, roken en zelfs meer dan levenslange alcoholconsumptie *. Postmenopauzale vrouwen met overgewicht of obesitas lopen een 2,5 keer hoger risico op het ontwikkelen van borstkanker vergeleken met vrouwen met een normaal gewicht * * *. Bij vrouwen in de pre-menopauze verhoogt overgewicht het risico minder dramatisch, maar toch behoorlijk sterk: tot wel 30%. Maar bij postmenopauzale vrouwen verhoogt elke 5 kg totaal opgeslagen vet, zelfs met een normale body mass index, het risico op invasieve ER+-borstkanker met 35% *.

Vetophopingen, vooral in de buikholte, kunnen het risico verhogen en de prognose op verschillende manieren verslechteren: het verhogen van de circulerende insuline-achtige groeifactor, het verhogen van de niveaus van circulerende geslachtshormonen, C-reactief eiwit en pro-inflammatoire cytokines * *. Op zijn beurt bevordert een ontsteking de gewichtstoename op basis van vet, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat *. Veel ziekteverwekkers zijn in vet oplosbaar en vet dient voor hen zowel als transportmiddel als opslagplaats. Bovendien brengen vetcellen in borstweefsel aromatase tot expressie, wat de lokale oestrogeenproductie verhoogt, waardoor het risico op hormoongevoelige kankers toeneemt.

Verlies van totaal lichaamsvet door dieet en lichaamsbeweging wordt in verband gebracht met gunstige veranderingen in vrij estradiol, vrij testosteron, leptine en geslachtshormoonbindend globuline (SHBG), verschillende soorten biomarkers waarvan bekend is dat ze geassocieerd zijn met het risico op borstkanker *. Tegelijkertijd worden de markers van systemische ontsteking verminderd *.

De meeste borstkankerpatiënten komen zowel tijdens als na de behandeling in gewicht aan (meestal 2,5-5 kg), waarvan het grootste deel nooit verloren gaat. En velen hebben al vóór de behandeling overtollig vet. De belangrijkste redenen voor gewichtstoename zijn: endocriene stoornissen; overtollige calorieën in voedsel; onvoldoende energieverbruik; systemische ontsteking; stress; slaap van slechte kwaliteit; vermindering van stressvolle schommelingen in de omgevingstemperatuur; plotseling stoppen met roken; het gebruik van medicijnen die gewichtstoename veroorzaken; behoren tot een sociale, etnische en leeftijdsgroep die vatbaar is voor obesitas; genetische en epigenetische risicofactoren die erfelijk zijn; late zwangerschap van de moeder.

De aanbeveling om het lichaamsgewicht te handhaven is van toepassing op gevallen waarin dit binnen het normale bereik ligt. In het geval van bestaande obesitas kan het verlagen van de body mass index een aantal actieve maatregelen vereisen, die worden besproken in het aanvullende hoofdstuk – «Gewichtsverliesprogramma» †.

Dieetaanpassing houdt in dat u uw dieet en eetgewoonten verandert.

Het veranderen van het dieet bestaat uit het verminderen van de totale calorie-inname, het verhogen van het aandeel latent water en vezels in het ingenomen voedsel, terwijl de vermindering van het aandeel vetten (vooral bij dieren) wordt gemaximaliseerd, evenals het verminderen van de verhouding vast:vloeibaar voedsel. Dit alles is al eerder besproken, in de sectie «Dieet therapie» .

Observatiestudies tonen aan dat suiker- en vleesconsumptie de twee belangrijkste en ongeveer gelijke factoren zijn in de prevalentie van obesitas *. Een toename van de consumptie van dieren of gevogelte met 250 g/dag (bijvoorbeeld één biefstuk) over een periode van vijf jaar leidt tot een gewichtstoename van 2 kg *, en deze associatie is onafhankelijk van het totale aantal geconsumeerde calorieën en lichamelijke activiteit *. Alleen al het opgeven van dierlijk voedsel en het minimaliseren van uw vetinname kan u helpen ongeveer 6 kg overtollig gewicht te verliezen in 14 weken, tenminste bij vrouwen na de menopauze *. Dit resultaat is veel hoger dan het resultaat van alle afslankproducten die op de markt worden aangeboden.

Overmatige consumptie van vetten en eenvoudige koolhydraten kan ook de metabolische en hormonale processen negatief beïnvloeden (bijvoorbeeld door de oestrogeenspiegels te verhogen), die de ontwikkeling van uitzaaiingen van borstkanker beïnvloeden * *. Uit onderzoek bij knaagdieren is gebleken dat een overmatige calorie-inname de groei van borsttumoren versnelt, zelfs als er geen oestrogeen aanwezig is *. Bij aanvankelijk magere mensen zal het verhogen van de inname van calorieën uit vet veel waarschijnlijker leiden tot overgewicht dan het verhogen van de inname van calorieën uit eiwitten of koolhydraten *.

Geraffineerd voedsel, dat een teveel aan calorieën creëert en tegelijkertijd een tekort heeft aan veel belangrijke voedingsstoffen, draagt ​​bij aan gewichtstoename. Het lichaam probeert het resulterende tekort aan essentiële elementen te compenseren door een toename van de hoeveelheid geconsumeerd voedsel te eisen. Bovendien verhogen overtollige calorieën het insulinegehalte, wat een intern signaal geeft over de periode van fruitrijping en de daaropvolgende winterhonger, wat ook de energieopslag in vet stimuleert.

Onbewerkt versus bewerkt voedsel

Eén onderzoek toont aan dat na 2 weken ad libitum voeden de energie-inname toeneemt bij een dieet met ultrabewerkte voeding (+508 kcal/dag), evenals bij een verhoogde inname van koolhydraten (+280 kcal/dag) en vet (+230 kcal/dag). kcal/dag), maar geen eiwitten (-2 kcal/dag) *. Terwijl de proefpersonen 0,9 kg aankwamen met het dieet met ultrabewerkte voeding, vielen ze 0,9 kg af met het dieet met onbewerkte voeding.

Het beperken van de consumptie van ultrabewerkt voedsel kan een effectieve strategie zijn, niet alleen voor de behandeling van obesitas, maar ook voor de preventie van kanker. Elke extra 10% calorieën uit sterk bewerkte voedingsmiddelen verhoogt het risico op kanker met 10% *.

Vetten zijn een grotere bron van calorieën dan eiwitten en koolhydraten met hetzelfde gewicht. Om deze reden zal het zoveel mogelijk beperken van uw vetinname een grotere rol spelen bij het beperken van uw calorie-inname. Ook de samenstelling van voedingsvetten is van belang. Zo kan een dieet verrijkt met olijfolie tot een groter gewichtsverlies leiden dan een dieet met weinig vet *.

Dieet betekent, zoals algemeen wordt aangenomen, een tijdelijke beperking van bepaalde voedingsmiddelen. Maar zelfs in gevallen waarin dit, ten koste van inspanning en ontberingen, tot enig gewichtsverlies leidt, veert het gewicht bij terugkeer naar een normaal dieet bijna altijd terug. Bij tweederde vindt het gewichtsherstel binnen een jaar plaats, en bij bijna alle vrouwen binnen vijf jaar *.

Geen rage diëten die regelmatig in populaire vrouwenbladen worden gepubliceerd, werken. En ze kunnen niet werken. Als dit niet zo zou zijn, zou er niet elke maand een nieuw en nieuw dieet worden gepubliceerd, dat, in plaats van af te vallen, alleen maar ongemak en teleurstelling veroorzaakt. En velen van hen brengen alleen maar schade toe. Ze brengen alleen onvoorwaardelijk voordeel met zich mee voor tijdschrifteigenaren die ijdele hoop verkopen.

«Wilskracht» werkt ook niet en kan niet werken. Honger is het sterkste van alle menselijke instincten; het is sterker dan de instincten van voortplanting en zelfbehoud. Bovendien worden strikte dieetbeperkingen door een complexe psycho-hormonale verbinding door de hersenen gezien als een verlies aan voedselbeschikbaarheid, wat psychologisch een nog grotere toename van het calorieverbruik stimuleert. Scherpe kortetermijnbeperkingen voor voedselcalorieën leiden ertoe dat het lichaam na hun einde, in plaats van de vetreserves te verminderen, de ophoping van vet stimuleert, in afwachting van nieuwe perioden van vasten.

Om deze reden zijn veel caloriebeperkende diëten als middel om af te vallen niet alleen ineffectief, maar zijn ze ook een directe oorzaak van daaropvolgende gewichtstoename *. Zelfs als ze met succes tot gewichtsverlies leiden, komt tussen een derde en tweederde van de deelnemers meer gewicht terug dan ze verloren *. Slechts 20% van degenen die dankzij het dieet 10% van hun lichaamsgewicht verliezen, zal deze winst binnen een jaar na het stoppen van het dieet kunnen behouden *. Dit impliceert het belang van niet alleen afvallen, maar ook het belang van het behouden van dat verlies.

Hoewel overtollige calorieën uit de voeding een groot deel van het gewichtsprobleem vormen, is het verminderen van de calorie-inname een al te simplistische manier om dit op te lossen. In feite is dit een belangrijke, maar nog steeds onvoldoende voorwaarde. Er wordt aangenomen dat er een zogenaamde «setpoint» van de calorie-inhoud van de voedselinname, die het lichaam noodzakelijk acht om te bereiken om het bestaande gewicht te behouden. En elke vermindering van het energieverbruik zal gepaard gaan met compensatiemechanismen om dit te bereiken. Zo worden afwijkingen in het niveau van hormonen die verantwoordelijk zijn voor het hongergevoel zelfs een jaar na het einde van het restrictieve dieet * * waargenomen.

Daarom is het onwaarschijnlijk dat tijdelijke caloriebeperking u zal helpen permanent af te vallen. Echt stabiele gewichtsnormalisatie kan worden bereikt als caloriearme voeding geen tijdelijke maatregel wordt, maar een stabiele langetermijnnorm die het «setpoint» naar beneden kan halen. Een caloriearm dieet vermindert niet alleen de energie-inname, maar helpt ook om het gewichtsverlies te behouden. Helaas is het, zonder de honger te verminderen, erg moeilijk om een ​​caloriearm dieet te volgen.

Vanwege het bestaan ​​van een «setpoint» wordt geadviseerd om het caloriegehalte van het geconsumeerde voedsel geleidelijk maar gestaag te verminderen. In dit geval mag de snelheid van gewichtsverlies niet hoger zijn dan 1'200 gram per week. Als het gewicht, ondanks alle inspanningen, niet daalt, betekent dit dat de inname van calorieën nog steeds hoger is dan het verbruik, of dat er ernstige hormonale problemen zijn, voornamelijk met de schildklier.

Veranderingen in het voedingspatroon om gewichtsverlies te bevorderen moeten gevoelens van overvloed en verzadiging bevorderen, terwijl ze voldoende voedingsstoffen bieden en de vet- en calorie-inname beperken.

De overgang naar een nieuw, ongebruikelijk dieet duurt enkele weken en gaat in de regel gepaard met psychisch ongemak. Het lichaam heeft tijd nodig om de stofwisseling van vertrouwd voedsel naar nieuw voedsel te herbouwen. Het beperken van uw inname van dierlijke eiwitten en suiker veroorzaakt het meeste ongemak. Vlees en zuivelproducten voorzien het lichaam van «snelle» aminozuren die geen complexe synthese vereisen, op dezelfde manier waarop suiker «snelle» glucose levert. Suiker veroorzaakt dezelfde pathologische verslaving als softdrugs; en het opgeven van suiker gaat gepaard met een aandoening die enigszins lijkt op het «ontwennen» van een drugsverslaafde.

Suiker vervangen door zoetstoffen is een slecht idee. Zoetstoffen verstoren het dopaminesysteem * en dragen bij aan depressie; de gevoeligheid voor suiker verminderen *, waardoor een toename van de geconsumeerde calorieën wordt gestimuleerd *; verhogen het risico op diabetes * en zijn uiterst schadelijk voor de darmmicroflora *, zelfs bij doses die door de FDA aanvaardbaar worden geacht. In ernstige gevallen zullen stevia, zoethoutwortel en cichoreiwortel, toegevoegd aan dranken in plaats van suiker, helpen bij het omgaan met tijdelijke problemen. Het verminderen van stress vermindert ook het verlangen naar suiker.

Voedsel is echter niet alleen een bron van calorieën. Het is een plezier, het is een kans om te communiceren, en voor een groot deel is het een ritueel. Het is belangrijk voor een persoon dat het eten bevredigend en smakelijk is met een minimum aan calorieën. Zodat het voldoening geeft, en geen ongemak. Daarom is het, naast het simpelweg verminderen van calorieën, de moeite waard om aandacht te besteden aan andere aspecten van voeding.

Het veranderen van uw eetroutine. Niet alleen de totale calorische waarde van het ingenomen voedsel is belangrijk, maar ook het dieet, zelfs met hetzelfde dieet. Vroeg onderzoek leidde tot gevestigde medische aanbevelingen voor frequente, kleinere maaltijden gericht op het verminderen van cholesterol, obesitas en markers van systemische ontstekingen. Recente diepgaande prospectieve studies hebben daarentegen een complexer beeld laten zien.

Naast de frequentie van de maaltijden zijn de verdeling van de dagelijkse energie-inname, de caloriebeperking en de duur van de pauze tussen de maaltijden (vooral 's nachts) en het tijdstip van de maaltijden belangrijk. De fysiologische basis voor deze onderling verbonden factoren is de synchronisatie van de voedselconsumptie met natuurlijke circadiane ritmes en de behoefte van het lichaam aan energie en voedingsstoffen. Veranderingen in de frequentie en timing van maaltijden kunnen de opname van energie en macronutriënten beïnvloeden en leiden tot het metabool syndroom *.

• Regelmaat van de voedselinname, het consumeren van de meeste calorieën in de ochtend, het verminderen van de frequentie van maaltijden (tot 2-3 keer per dag), 5-6 uur pauze tussen ontbijt en lunch, lange nachtpauze (12-18 uur), naleving van geconsumeerde producten in het huidige seizoen en regelmatige perioden van kortstondig vasten kan voordelen bieden zoals verminderde ontstekingen, een verbeterd circadiaans ritme, verhoogde autofagie en stressbestendigheid van cellen, en verbeterde darmmicroflora *.

Door de duur van de nachtelijke onthouding van voedsel te verlengen, wordt de verhouding tussen de tijd van actief metabolisme en de tijd van reiniging van metabolische eindproducten verminderd. Door het eten op de late avond te beperken, kunt u uw totale dagelijkse energie-inname verminderen *.

Elke 3 uur die wordt toegevoegd aan de duur van een nachtelijk vasten gaat gepaard met een vermindering van 19% van de kans op een toename van geglyceerd hemoglobine (HbA1c) *. Bovendien verbetert het verlengen van de tijd tussen avondeten en ontbijt tot 14-15 uur de glucosetolerantie bij diabetici aanzienlijk, zelfs zonder hun gebruikelijke dieet te veranderen * * en verlaagt het niveau van een ontstekingsmarker (CRP) met 8% *. Ten slotte kunt u met dit regime het lichaamsgewicht met gemiddeld 3 kg verminderen gedurende 16 weken, wat de komende 36 weken onveranderd blijft *.

Bij een groep patiënten met borstkanker in een vroeg stadium werd een nachtelijk vasten van meer dan 13 uur geassocieerd met een vermindering van 36% van het risico op terugkeer van borstkanker vergeleken met een groep patiënten met een nachtelijk vasten van minder dan 13 uur *.

• De maaltijdfrequentie is een bron van controverse. Sommige onderzoeken suggereren dat vaker eten, het verminderen van de energie-inname in de avond en langer vasten in de nacht de systemische ontstekingen kunnen verminderen en vervolgens het risico op borstkanker kunnen verminderen *. Dit kan gemakkelijk worden verklaard door het feit dat frequente consumptie van laag-glycemische voedingsmiddelen je in staat stelt de bloedsuikerspiegel op een min of meer stabiel niveau te houden, waardoor scherpe pieken en de daarmee gepaard gaande toename van het niveau van vrije radicalen en ontstekingsmoleculen worden vermeden.

Andere onderzoeken suggereren dat een hoge maaltijdfrequentie (6 of meer keer per dag) vergeleken met een lage maaltijdfrequentie (1-2 keer per dag) in verband kan worden gebracht met een aanzienlijk verhoogd risico op ziekte *. Er was geen verklaring voor dit resultaat.

• De verdeling van de calorische inhoud van voedsel over het tijdstip van de dag komt overeen met traditionele aanbevelingen. De grootste hoeveelheid calorieën moet in het ontbijt zitten, d.w.z. voordat u overdag intensieve calorieën gaat verbruiken *. Deze aanbeveling maakt geen onderscheid tussen verschillende chronotypes van mensen («leeuweriken» en «nachtbrakers») *. Door het tijdstip van de basale calorie-inname dichter bij het tijdstip te brengen waarop de melatoninespiegels beginnen te stijgen, nemen het lichaamsvetpercentage en de body mass index aanzienlijk toe *.

Uit dierstudies blijkt dat het eten van vet voedsel tijdens inactieve perioden, vooral 's avonds, leidt tot gewichtstoename en het metabool syndroom. Tegelijkertijd verhoogt het overslaan van het diner uw totale dagelijkse voedselinname en verhoogt uw lichaamsvetmassa *. Bij een gelijke hoeveelheid dagelijkse voeding worden de gewichtstoename en het insulinegehalte onderdrukt in de groep met 2 maaltijden per dag (calorierijker ontbijt + minder calorierijk diner) vergeleken met de groep met 1 maaltijd (alleen ontbijt) *.

Soortgelijke resultaten zijn waargenomen bij mensen. Het eten van voedsel in de ochtend is vooral vullend en kan de totale hoeveelheid die u gedurende de dag consumeert verminderen *. In de gewichtsverliesgroepen veroorzaakte het verschuiven van de lunch later dan 15:00 uur een slechter gewichtsverlies vergeleken met het verschuiven van de lunch eerder dan 15:00 uur *. Degenen die ≥33% van de dagelijkse calorieën in de ochtend consumeren, hebben de helft zoveel kans op overgewicht als degenen die ≥33% van de dagelijkse calorieën in de avond consumeren *. De groep die een calorierijk ontbijt en een caloriearm diner kreeg, vergeleken met de groep die een caloriearm ontbijt en een calorierijker diner kreeg, had betere indicatoren voor veel metabolische markers, een beter lichaamsgewicht, nuchtere bloedglucose en insulineniveaus en een completer vol gevoel *.

Degenen die regelmatig ontbijten, hebben minder kans om aan te komen dan degenen die regelmatig het ontbijt overslaan. En degenen die tijdens de lunch of het avondeten de meeste calorieën eten, lopen een groter risico om hun body mass index te verhogen *. Bij zowel magere als zwaarlijvige mensen resulteert elke dag ontbijten, in vergelijking met het niet eten ervan, in een grotere lichamelijke activiteit en uithoudingsvermogen, verhoogt het de insulinegevoeligheid voor een stabielere glykemie overdag en 's avonds, en vermijdt een hoge calorie-inname 's nachts * *.

Een zeven jaar durend onderzoek naar het dieet van 50'660 mensen ouder dan 30 jaar heeft aangetoond dat, vergeleken met drie maaltijden per dag, het volgen van één of twee maaltijden per dag de body mass index kan verlagen. Terwijl het eten van meer dan 3 maaltijden per dag (of tussendoortjes) het lichaamsgewicht verhoogt. Degenen die het ontbijt niet overslaan, ervaren ook een afname van het lichaamsgewicht vergeleken met degenen die het ontbijt overslaan. Degenen die dagelijks de meeste calorieën aten bij het ontbijt ervoeren het grootste gewichtsverlies vergeleken met degenen die de meeste calorieën aten tijdens het avondeten *. Het overslaan van het ontbijt en laat op de avond eten zijn in veel onderzoeken in verband gebracht met een verhoogd risico op obesitas * * *.

Bovendien verhoogt het verschuiven van de voedselinname naar een latere datum de serumtriglyceriden- en LDL-waarden aanzienlijk *. Gegevens verkregen van 51'529 gezonde mannen gedurende 16 jaar observatie leidden tot de conclusie dat ontbijten geassocieerd is met een significant lager risico op het ontwikkelen van coronaire hartziekten. Mannen die het ontbijt overslaan, hebben een 27% hoger risico op het ontwikkelen van coronaire hartziekten dan mannen die regelmatig ontbijten. En laat op de avond eten leidt tot een 55% verhoogd risico vergeleken met vroeger eten *. Helaas neemt in de «rijke» landen het aandeel calorieën in voedsel 's avonds toe, en is het avondeten verantwoordelijk voor het grootste deel (tot 40%) van alle dagelijkse calorieën *.

Op basis van bovenstaande wordt voorgesteld om vooral te ontbijten met vetten (noten) en «lange» koolhydraten (granen, peulvruchten, chia, vlas, rode groenten), voor de lunch met meer calorierijke groenten (aardappelen, bieten, kool), en voor het avondeten met voornamelijk minder calorierijke groenten, en ook andere caloriearme gerechten (smoothies, greens, rauwe en gekookte groenten, bessen, yoghurt) en eiwitten (vis, plantaardige kwark).

Ondanks langdurige onthouding van voedsel gedurende de nacht, zijn de honger en de eetlust 's avonds gewoonlijk groter dan 's ochtends, ongeacht de voedselinname overdag en de lichamelijke activiteit *. Door echter licht verteerbare eiwitten mee te nemen tijdens het avondeten, waardoor u zich snel vol voelt *, kunt u het volume en het caloriegehalte van uw avondmaaltijd verminderen. Bovendien kunt u snel een vol gevoel bereiken en daardoor het caloriegehalte van uw voedselinname verminderen als u uw maaltijd begint met volumineuze, vezelrijke gerechten, zoals groentesalades.

Amerikaanse Dietetic Association (American Dietetic Association) is ook van mening dat “het consumeren van meer energie gedurende de dag de voorkeur kan hebben boven het consumeren van meer energie in de avond.” * Veel amateursoftwaretoepassingen (CronometerDr. Greger's Daily DozenMyNetDiaryShopwellMyFitnessPalMyPlate Calorie Tracker) en meer professionele (Diet ProNutriumA la calcGenesis R&D Food Labeling) softwaretoepassingen maken het gemakkelijker om calorieën en voedingspatronen bij te houden , en helpen ook bij het samenstellen van een dag- of weekmenu.

Een caloriearm dieet, een hoge mate van lichamelijke activiteit, constante gewichtsbeheersing, een regelmatig ontbijt en een stabiel eetpatroon helpen het gewicht op peil te houden dat verloren is gegaan als gevolg van eerdere gewichtsmanipulaties; en het naleven van een dergelijk regime gedurende 2-5 jaar vergroot de kans op succes op de lange termijn nog verder *.

Vasten wordt beschouwd als de meest effectieve natuurlijke manipulatie die het leven en de gezondheid kan verlengen, waardoor de ontwikkeling van niet alleen kanker, maar ook andere degeneratieve ziekten wordt vertraagd. In het hele dierenrijk komt intermitterend vasten op natuurlijke wijze voor, afhankelijk van de beschikbaarheid van voedsel op dat moment. Dit variabele calorieregime lijkt overeen te komen met het dieet van onze voorouders van jager-verzamelaars. Dit suggereert dat onze lichamen evolutionair geschikt zijn voor intermitterend vasten of periodiek voeden, in plaats van voor een constante aanvoer van voedsel.

Kortstondig vasten (tot 3 dagen) veroorzaakt geen ketose, terwijl langer vasten gepaard gaat met ketose. Na deze periode zijn de glucosereserves uitgeput en zijn de glycogeenvoorraden niet langer voldoende. En dus schakelt het lichaam over op alternatieve energiebronnen, zoals vetten.

Therapeutisch vasten verschilt van therapeutische caloriebeperking doordat het een tijdelijke onthouding van voedsel inhoudt in plaats van een permanente vermindering van de dagelijkse calorie-inname. Tegelijkertijd zijn er verschillende vormen van vasten, die verschillen in duur en ernst. Het meest effectief is blijkbaar een cyclische afwisseling van normale voeding met vasten *: 24 uur vasten tweemaal per week of 48 uur eenmaal per week. De overgang naar een nieuw dieet gaat gepaard met een ongemakkelijke overgangsperiode van 3-6 weken, waarin de hersenen en het lichaam zich aanpassen en de gewoonte van dagelijks eten verliezen * *.

Hoewel chronische caloriebeperking bij kankerpatiënten onaanvaardbaar gewichtsverlies kan veroorzaken en daarom als ongepast wordt beschouwd *, is in preklinische onderzoeken aangetoond dat korte perioden van vasten gunstig zijn bij kanker * * *. Feit is dat tijdens kortdurend vasten de gevoeligheid voor chemotherapie van gezonde somatische en kankercellen anders blijkt te zijn * *; dit fenomeen wordt differentiële stressweerstand genoemd *.

In omstandigheden met beperkte voedingsstoffen worden cellen gedwongen energie te besparen en deze niet te besteden aan groei en deling, maar aan het verzekeren van hun overleving. Het beperken van de calorie-inname kan op veel manieren bescherming bieden tegen invasieve borstkanker bij vrouwen *, onder meer door het verminderen van ontstekingsmarkers *.

Intermitterend vasten veroorzaakt een verlaging van de bloedglucose, insuline en insulineachtige groeifactor I (IGF-I) *, activeert autofagie * * en bevordert de regeneratie van het op stamcellen gebaseerde immuunsysteem bij het opnieuw voeden *. Samen verhoogt dit de gevoeligheid van veel soorten kankercellen voor chemotherapie * *.

De praktijk van intermitterend vasten kan een krachtig effect hebben op het reinigen en ontgiften van de cellen en het hele lichaam. Zelfs kortstondig vasten met water (1-2 dagen achter elkaar gedurende een week) stimuleert het proces van autofagie (zelfeten), waarbij cellen zichzelf beginnen te reinigen en verkeerd gevouwen eiwitten en andere pathogene ophopingen die bijdragen aan ontstekingen en kanker metaboliseren. Langer dan 3 dagen vasten kan echter contraproductief zijn en de maligniteit van de tumor vergroten *.

De effectiviteit van kortdurend vasten was vergelijkbaar met de effectiviteit van chronische caloriebeperking. Twee cycli van intermitterend kortdurend vasten (2 dagen per week) halveerden de groei van een triple-negatieve borsttumor bij muizen bij muizen, en de combinatie van vasten met chemotherapie verminderde de groei ervan met 5 keer vergeleken met de controle *. Het lichte gewichtsverlies van de dieren tijdens vastendagen werd snel gecompenseerd tijdens normaal voeren.

Intermitterend vasten laat een gewichtsverlies van 3-8% zien na 3-24 weken, terwijl caloriebeperking een gewichtsverlies van 4-14% laat zien na 6-24 weken. Beide gewichtsverliesstrategieën resulteerden in een vergelijkbare afname van de buikvetmassa, insulineresistentie en significante afname van de nuchtere glycogeenconcentraties*.

Circadiaanse ritme. De mens is een dagelijkse diersoort en de intensiteit van verschillende biologische processen in het lichaam is onderhevig aan cyclische schommelingen die verband houden met de wisseling van dag en nacht. Ze worden circadiaans genoemd en vertegenwoordigen een soort interne klokwerker van de lichaamstaken *. Met de circadiane functie kunt u dagelijkse routineprocessen anticiperen en plannen, waardoor de efficiëntie van het hulpbronnen- en energieverbruik aanzienlijk wordt verhoogd.

De interne biologische klok van het hele lichaam wordt gereguleerd door de hypothalamus en volgt de dag-nachtcyclus *. De centrale factor bij de regulering van dagelijkse schommelingen in celactiviteit is zonlicht (in feite het blauwe deel van het spectrum), dat via de fotoreceptoren van de ogen signalen geeft over de uren dat het daglicht is.

Weefsels en organen waarvan de functie wordt geregeld afhankelijk van het tijdstip van de dag (vooral de darmen, lever, endocriene organen, vetweefsel, skeletspieren) bevatten genen voor perifere timers. Randapparatuurtimers werken autonoom, maar kunnen worden vertraagd/versneld of ingesteld/gereset door externe signalen, waardoor cellen zich kunnen aanpassen aan veranderende omgevingsomstandigheden. De hoofdcontroller, die het werk van de perifere timers synchroniseert, is de centrale timer in de hypothalamus, maar zijn leidende rol kan door veel factoren worden verzwakt.

De circadiane klok reguleert meer dan 40% van de eiwitcoderende genen * en bepaalt het ritme van de celcyclus en de reactie op proliferatie, metabolisme, ontsteking en DNA-schade *, ook in borstcellen *. Ze zorgen ervoor dat alle lichaamssystemen beter gecoördineerd en efficiënter werken.

Ritmische genexpressie is aangetroffen in bijna alle weefsels en organen van het lichaam. Verschillende perifere timergenen regelen de eetlust, de darmactiviteit, de opname van voedingsstoffen, het metabolisme, het gedrag van de immuuncellen, de hormonale regulatie en de fysieke conditionering *. Het metabolisme en het circadiane ritme zijn echter niet alleen verbonden door directe, maar ook door feedback. De werking van randtimers kan worden beïnvloed door verschillende externe factoren, waaronder de voedselinname, snelle verandering van tijdzone, verlenging van de fotoperiode, hitte, lichamelijke activiteit * en zelfs de toestand van de darmmicroflora *.

Het niet volgen van de natuurlijke volgorde van de dagelijkse cycli (licht:donker, actief:rust, wakker:slaap, gevoed:snel) kan de centrale en perifere regulatie van metabolische processen en de interactie tussen organen en systemen verstoren, wat bijdraagt ​​aan obesitas en aan het ontstaan ​​van obesitas. immuun- en hormonale stoornissen *. Dagelijkse schommelingen in de lichaamstemperatuur, bloeddruk en de synthese van hormonen en enzymen kunnen ook in verschillende mate worden verstoord. De amplitude van de dagelijkse schommelingen in de cortisolconcentraties kan bijvoorbeeld afnemen, maar op een redelijk hoog niveau blijven. Integendeel, de nachtelijke amplitude van melatonine kan afnemen.

Werk in ploegendienst, dat het circadiane ritme verstoort, draagt ​​bij aan gewichtstoename en andere stofwisselingsstoornissen *. Bovendien wordt ontregeling van het circadiane slaap-waakritme in verband gebracht met een verhoogd risico op borstkanker * * *. Op basis hiervan heeft het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) ploegenarbeid die de circadiane functie verstoort, aangemerkt als een waarschijnlijk carcinogeen van klasse 2A * *. Niet alleen nachtdiensten en entertainment zijn onaanvaardbaar, maar ook elke andere nachtelijke waakzaamheid.

Het verband tussen circadiane ritmes en kanker is heel dramatisch. Er is gerapporteerd dat volledig blinde mensen – mensen van wie de fotoreceptoren volledig disfunctioneel zijn – de helft van de kans op kanker hebben *. Dit geldt vooral voor hormoongevoelige vormen zoals borst *- en prostaatkanker *. Avondchronotypes («nachtbrakers») worden in verband gebracht met een 20% verhoogd risico op borstkanker vergeleken met ochtendchronotypes («leeuweriken») *. Bij vrouwen met borstkanker wordt een verschuiving tussen aanbevolen en werkelijke slaaptijden in verband gebracht met een toegenomen ziekteprogressie *. Verstoring van het circadiane ritme verslechtert ook de prognose van patiënten met borstkanker.

Er is significant bewijs dat patiënten met intense en stabiele circadiane ritmes langer leven dan patiënten met verstoorde ritmes. Borstkankerpatiënten met abnormaal lage dagelijkse cortisolschommelingen hebben een verhoogd risico op vroegtijdig overlijden *. Integendeel: het verhogen van de concentratie melatonine 's nachts als adjuvante therapie verbetert de tumorremissie en de eenjaarsoverleving aanzienlijk *. Bovendien verhoogt een zwak circadiaans ritme het risico op neutropenie tijdens chemotherapie bij borstkankerpatiënten *.

Het herstellen van de circadiane functie houdt in dat u eerder wakker wordt (bij zonsopgang) en eerder naar bed gaat (iets na zonsondergang); heldere ochtendverlichting (blauwe tint) en gedimde avondverlichting (gele tint); voldoende zonnestraling in de eerste helft van de dag; het verminderen van de calorische inhoud en het volume van voedsel; het verschuiven van de calorie-inname en lichamelijke activiteit naar de eerste helft van de dag; nachtperiode van lage temperatuur, duisternis, rust en vasten *.

Vrouwen met borstkanker die elke ochtend 30 minuten helder wit licht kregen, verbeterden hun ritmische activiteits- en amplitudemetingen * en hun levenskwaliteit tijdens chemotherapie *.


Melatonine is een van de meest invloedrijke hormonen van het circadiane ritme, en exogene melatoninesupplementen (3-15 mg strikt vóór het slapengaan) kunnen de verliezen als gevolg van circadiane stoornissen grotendeels compenseren. Melatonine is misschien wel het enige medicijn dat momenteel wordt gebruikt om het circadiane ritme te normaliseren.

Dehydroepiandrosteron (DHEA) is het zogenaamde «levensduurhormoon». Suppletie van DHEA (maar niet DHEA-sulfaat) op het midden van de dag verkortte de vrije circadiane periode bij muizen, wat, op voorwaarde dat de tijd van de dag werd verkort, hun terugkeer in de circadiane licht:donkercyclus versnelde *. De hier gebruikte dosering was een orde van grootte hoger dan de dosering die voor mensen wordt aanbevolen als antiverouderingsmiddel (50 mg/dag in de ochtend) *.

Cafeïne * en theofylline * versnellen het circadiane ritme. Daarom is voor vrouwen in de pre-menopauze een matige consumptie van koffie (2-4 porties) * *, cacao of chocolade (10 g) * 's ochtends, maar niet 's avonds acceptabel. Tegelijkertijd wordt koffieconsumptie niet aanbevolen voor postmenopauzale vrouwen en BRCA1-mutatiedragers *.

• Van nobiletine en tangeretine, flavonoïden uit citrusschillen, is aangetoond dat ze de celcyclus bij muizen * verbeteren bij een orale dosering die overeenkomt met 18 mg/kg bij mensen. Helaas heeft nobiletin een zeer lage oplosbaarheid in water en een zeer lage biologische beschikbaarheid *. En tangeretine kan de effectiviteit van tamoxifen en de activiteit van natural killer-cellen verminderen *.

Resveratrol, polyfenolen uit groene thee en proanthocyanidinen lijken het potentieel te hebben om het circadiane ritme te verbeteren *, maar de wetenschappelijke basis voor hun voordeel is zeer zwak.

• Een hoog keukenzoutgehalte in voedsel heeft een negatief effect: het verlengt het circadiane ritme en verhoogt de consumptie van glucose door de cellen *.

Over het algemeen is het gebruik van bioactieve stoffen om het circadiane ritme te controleren slecht bestudeerd, maar de belangrijke rol van voedingselementen hierin is duidelijk merkbaar.

Mutaties in circadiane klokgenen zijn gevonden in tumorweefsel van verschillende organen, waaronder de borst *. Uit onderzoek blijkt dat de snelheid waarmee borstkanker groeit een ritme volgt dat wordt bepaald door de circadiane klok *. Uitgebreide onderzoeken naar de afhankelijkheid van de mitotische activiteit van cellen van verschillende subtypes van borstkanker bij de mens zijn echter nog niet uitgevoerd.

Omdat de snelheid van deling van kankercellen en normale cellen in hetzelfde weefsel op verschillende tijdstippen van de dag een piek kan bereiken, kan dit worden gebruikt om het effect van therapeutische middelen te versterken (chronotherapie genoemd). Er is gemeld dat cisplatine bij darmkanker beter wordt verdragen (en effectiever lijkt te zijn) tussen 16:00 en 20:00 uur * en doxorubicine bij eierstokkanker beter wordt verdragen rond 06:00 uur *.

Uit laboratoriumdierstudies blijkt dat de verdraagbaarheid van ongeveer 30 geneesmiddelen tegen kanker tot 50% kan variëren, afhankelijk van het circadiaanse ritme. Klinische onderzoeken hebben bevestigd dat hogere doses chemotherapie kunnen worden gebruikt om de klinische resultaten te verbeteren, met inachtneming van de chronobiologische principes * * * *. De klinische toepassing van chronotherapie is echter nog ver weg.

Gezonde geest. De diagnose en behandeling van kanker, evenals de daarmee gepaard gaande veranderingen in persoonlijke relaties en de herwaardering van waarden, vormen een ernstige psychologische belasting voor de patiënt en zijn dierbaren. Ongecontroleerde chronische stress heeft een negatieve invloed op bijna alle interne biosystemen van het lichaam *, inclusief het veroorzaken van depressie * *.

Depressie zelf is een veel voorkomende comorbiditeit bij kanker * *, maar 6-42% van de patiënten met kanker lijdt aan een ernstige depressie op het moment van de diagnose * *. Dit dwingt ons om de oorzaak-en-gevolgrelatie tussen de incidentie van kanker en de gemoedstoestand van een persoon te heroverwegen. Tijdens de therapie bereikt de prevalentie van matige tot ernstige depressie bij patiënten 76% *, wat vele malen hoger is dan het gemiddelde niveau van de prevalentie ervan in de bevolking.

Het verminderen van angst verbetert niet alleen de kwaliteit van leven, maar kan ook bijdragen aan betere behandelresultaten. Chronische stress vermindert de gevoeligheid voor leptine (de belangrijkste regulator van de energiebalans) en verandert de werking van het dopaminesysteem, wat bijdraagt ​​aan obesitas. Bovendien verhoogt het de niveaus van pro-inflammatoire cytokines (IL-6) * aanzienlijk en verslechtert het de overleving van de patiënt.

Passie voor werk, hobby's, ontspanning, ontspannende activiteiten, communicatie met vrienden, aangename ontdekkingen en positieve emoties dragen bij aan het verminderen van stressniveaus. Wandelen in de natuur kan het niveau van het stresshormoon cortisol met 15% verlagen, de hartslag en bloeddruk met 4% verlagen, het aantal immuuncellen (natural killer cellen) in het bloed met 50% verhogen, het glucosegehalte en de mentale spanning verlagen *.

Sommige natuurlijke stoffen helpen de interne spanning op milde wijze te verlichten zonder verslaving te veroorzaken als ze langdurig (ongeveer 6 maanden) worden ingenomen *.


Gamma-aminoboterzuur (GABA) ontspant zachtjes en verbetert de stemming. Dosering: 3×0,5 g.

Valeriaan (Valeriana officinalis). De wortel van de plant bevat valerenzuur, wat de effecten van GABA in de hersenen kan versterken. Dagelijkse dosering: 60 mg extract (1'000 mg droge wortel) van valeriaan.

Melatonine (6 mg oraal 's avonds gedurende 3 maanden) vermindert significant het risico op depressie bij borstkankerpatiënten na een borstoperatie *.

Vitamine C (1'000 mg) helpt angst te verminderen, vermoedelijk door milde activering van opioïde-achtige receptoren * en de neurotransmitter GABA-receptoren *.

Rozewortel (Rhodiola rosea). Het innemen van 340 mg Rhodiola-extract 's ochtends en 's middags gedurende 10 weken vermindert de angst bij patiënten *.

Ashwaganda (Withania somnifera) is een ander adaptogeen kruid waarvan is aangetoond dat het de angst bij patiënten vermindert (extract van 600 mg/dag gedurende 12 weken*).

Bacopa (Bacopa monnieri) onderdrukt ontstekingen in de hersenen *. Klinische onderzoeken tonen aan dat het methanolextract van de plant angst vermindert * en de cognitieve vaardigheden verbetert * *. Dosering: 300-450 mg extract per dag, of 0,5 theelepel (3 g) plantenpoeder * * gedurende 3 maanden *.

Anantavati is een plantencomplex * met de volgende kalmerende planten: Bacopa monnieri, Centella asiatica, Convolvulus pluricaulis, Rubia cordifolia, Celastrus paniculatus, Nardostachys jatamansi, Аcorus calamus. Dosering: 1 tablet 's avonds om de slaap te verbeteren, en bij angst overdag 1 extra tablet. Geaccepteerd voor niet meer dan 1,5-2 maanden.

Venkel (Foeniculum vulgare) lijkt in normale voedingsdoses effectief te zijn bij postmenopauzale vrouwen met depressie en angststoornissen *.

Fluweelboon (Mucuna Puriens), zaadpoeder. Helpt het dopaminegehalte te verhoge*. Dosering: 500 mg/kg.

• Kruidensupplementen met Passiflora-extract (Passiflora incarnata): 3×0,5 g *; of benzoflavon 3×1 mg *; of een combinatie van L-lysine en L-arginine: 3 g/dag * kan ook een positief effect hebben op het verminderen van angst.

• Een systematische review van kruidengeneesmiddelen identificeerde de volgende planten als potentiële antidepressiva voor kankerpatiënten *: Actaea racemosa, (Matricaria recutita, Vitex agnus-castus, Lavandula_angustifolia, Passiflora incarnata en Crocus sativus. Hoewel hun effect zwakker is in vergelijking met andere besproken planten, zijn ze veiliger.

• Andere natuurlijke supplementen kunnen ook een grote aanvulling vormen op een angstreductieprogramma. Dit zijn B-vitamines en S-adenosyl-methionine (SAMe), die betrokken zijn bij de synthese van hormonen en neurotransmitters; evenals magnesium; selenium; N-acetylcysteïne, vitamine D, probiotica *.

Veranderingen in het voedingspatroon kunnen ook helpen bij de algehele strijd tegen depressie. Hoge bloedspiegels van ω-6-vetzuren en linolzuur bleken significant geassocieerd te zijn met grotere depressieve symptomen bij vrouwelijke overlevenden van invasieve borstkanker *.

Depressie is ook in verband gebracht met chronische systemische ontstekingen, wat wordt besproken onder «Verminderde ontstekingen» . Hoewel de huidige theorie over depressie wordt veroorzaakt door een tekort aan serotonine, suggereert een alternatieve theorie dat deze wordt veroorzaakt door een teveel aan ontstekingsgemedieerde cytokines. Als dit waar is, zou een afname van systemische ontstekingen een afname van depressie met zich mee moeten brengen.

Behalve dat depressie ervan wordt verdacht kanker te veroorzaken, maakt het niet alleen het leven zuur, maar verhoogt het ook aanzienlijk het sterftecijfer *. In een meta-analyse werden depressie en angst geassocieerd met een verhoogd risico op kankerincidentie (14%), kankersterfte (21%) en sterfte door alle oorzaken (24%) bij kankerpatiënten *. Uit één onderzoek bleek dat de vijfjaarsoverleving van kankerpatiënten 3,5 keer erger was dan die van mensen zonder symptomen van depressie *.

Gemoedsrust, meditatie of gebed, yoga, optimisme en vertrouwen in succes bevorderen daarentegen snelle veranderingen in genexpressie * en positieve veranderingen in serumeiwitten en antilichamen, waardoor de algehele immuunrespons van het lichaam wordt verbeterd. Bij gemetastaseerde borstkanker verlengt de behandeling van depressie binnen het eerste jaar de mediane overlevingstijd met 28,5 maanden vergeleken met onbehandelde patiënten *.

Het probleem met een depressieve toestand is dat deze geen verlangen oproept om er vanaf te komen, en daarom externe interventie vereist. Bij een ernstige depressie is de hulp van een psychiater vereist. De twee belangrijkste klassen medicijnen voor depressie bij kanker zijn tricyclische antidepressiva en selectieve serotonineheropnameremmers (SSRi) *, zoals escitalopram (5-20 mg/dag) *. Het is altijd de moeite waard om de balans tussen de voordelen en nadelen van een bepaald medicijn te beoordelen. Er is bijvoorbeeld gemeld dat het gebruik van SSRi's in verband wordt gebracht met een toename van 27% in de borstkankersterfte * *. De uiteindelijke medicijnkeuze wordt gemaakt door een specialist, waarbij rekening wordt gehouden met de bijwerkingen van de medicijnen, zoals een afname van de effectiviteit van basisgeneesmiddelen, verhoogde misselijkheid en braken, of een stoornis in de hersenactiviteit.

Sommige geneesmiddelen die in de psychiatrie worden gebruikt, hebben, ongeacht hun belangrijkste therapeutische effecten, ook in vitro antitumoreffecten vertoond.


Dibenzazepine, een antidepressivum, is effectief tegen hormoonafhankelijke (MCF-7) borsttumoren *.

Valproïnezuur, gebruikt bij epilepsie, versterkt de effecten van paclitaxel *, voorkomt de vorming van mammosfeer en veroorzaakt de dood van hormoonafhankelijke borstkankerstamcellen (MCF-7) *. Valproïnezuur is een derivaat van valerenzuur, waarvan de bron valeriaanwortel (Valeriana officinalis) is. Dosering: tot 2'000 mg/dag *.

Aanbevelingen van de Vereniging voor Integratieve Oncologie (Society for Integrative Oncology *) omvatten ook het hebben van een levensdoel, yoga, meditatie, muziektherapie en stressmanagement * *. De complexe interacties tussen het endocriene, zenuwstelsel en het immuunsysteem suggereren dat de mentale toestand van de patiënt een belangrijke rol speelt bij zijn herstel. Er is waargenomen dat degenen die transcedente meditatie beoefenen, vergeleken met de algemene steekproef, 55,4% minder gevallen van ziekenhuisopname voor goedaardige en kwaadaardige tumoren hebben *.

Retrospectief werk van Kelly Turner *, specifiek gewijd aan de problematiek van de zogenaamde «spontane remissies» hebben verschillende gemeenschappelijke factoren aan het licht gebracht die kenmerkend zijn voor alle patiënten die kanker hebben overwonnen *. De meeste zijn meer psycho-emotioneel dan chemisch-biologisch:
- ernstige redenen om van te leven;
- psychologische ondersteuning vanuit de sociale omgeving;
- bevrijding van negativiteit en toename van positieve emoties;
- geen berekeningen volgen, maar gevoelens en intuïtie;
- radicale veranderingen in het dieet en de controle over uw gezondheid;
- gebruik van kruiden en supplementen;
- diepe spirituele oefening.

Het is van vitaal belang dat de patiënt zich niet in zichzelf terugtrekt en een actief sociaal leven leidt, vol lichamelijke activiteit, positieve emoties en verhoogde hersenactiviteit – communicatie, passie, zoeken, cognitie en amusement. Eenzaamheid en sociaal isolement worden in verband gebracht met een 29% verhoogd risico op coronaire hartziekten en een 32% verhoogd risico op een beroerte *, en ze zijn bijna net zo sterk geassocieerd met sterfte door welke oorzaak dan ook *.

Een leefomgeving die rijk is aan een fysieke, sociale, emotionele omgeving en de mogelijkheid tot zelfrealisatie, via het dopamine-leptine-mechanisme, onderdrukt de werking van de mitochondriën in kankercellen, waardoor ze een gebrek aan energie hebben en kankercellen afsterven door apoptose *. De positieve effecten van een «verrijkte omgeving» zijn complex; het beperkt zich niet tot het reguleren van de hormonen die in de hersenen worden geproduceerd en het verlagen van de leptinespiegels, maar heeft betrekking op het hele lichaam. Bij muizen die waren geïmplanteerd met borsttumoren van muizen, verminderde huisvesting in een «verrijkte omgeving» gedurende 9 weken de tumorontwikkeling aanzienlijk, deels door het verlagen van de niveaus van COX-2 en Ki-67, en het verhogen van de niveaus van caspase-3 *.

Sociale media kunnen psychologische en praktische ondersteuning bieden aan mensen die een moeilijke en dramatische kankerervaring doormaken. Het internet biedt veel onlinegroepen en gemeenschappen voor communicatie tussen patiënten, zowel degenen die een behandeling ondergaan als degenen die deze hebben afgerond. Het delen van ervaringen en advies van patiënten die de ziekte hebben overwonnen, kan helpen de last van de behandeling te verlichten, betekenis aan hun leven te geven en vertrouwen te krijgen in het succes van de behandeling. Voor mensen die hun eenheid met God voelen, kunnen gebeden, communicatie met broeders en zusters in geloof, het dienen van hun naasten en hun roeping ook helpen stress, depressie en depressie te overwinnen. Geloof doet echt wonderen.

Sommige mensen moeten hulp zoeken bij een psychotherapeut. Anderen slagen erin om op eigen kracht met problemen om te gaan, bijvoorbeeld door meditatie of «helende visualisatie» te gebruiken, dat wil zeggen door zich voor te stellen hoe het lichaam wordt gereinigd van kankercellen en de tumor als geheel. Weer anderen kunnen zonder hulp van buitenaf niet uit hun pijnlijke toestand komen. Psychische problemen kunnen en moeten in ieder geval worden opgelost. Het menselijk lichaam is een integraal systeem, en het is onmogelijk om van een lichamelijke ziekte af te komen als je een zieke geest hebt.

Normalisatie van de bloeddruk. Verhoging van de bloeddruk boven 115/75 mmHg begint het risico op cardiovasculaire sterfte te verhogen * *. Bovendien verdubbelt het risico op hart- en vaatziekten voor elke stijging van de systolische druk met 20 mmHg en voor elke 10 mmHg diastolische druk vanaf een drempelwaarde van 115/75 mmHg *.

Bloeddruk en sterfte

Een verhoogde bloeddruk kan intussen een natuurlijk compensatiemechanisme zijn om de bloedtoevoer naar belangrijke organen zoals het hart, de nieren en de hersenen te vergroten *. Dit gebeurt vaak wanneer de functie van het vasculaire systeem verslechtert. Bijvoorbeeld met verlies van elasticiteit van bloedvaten, of met een afname van hun interne doorsnede als gevolg van cholesterolafzettingen. Ondanks de belangrijke preventieve voordelen kan het verlagen van de bloeddruk mogelijk de bloedcirculatie door de tumor verminderen, wat negatieve gevolgen kan hebben. Uw behandeling moet dus gericht zijn op het elimineren van de oorzaken van hoge bloeddruk, in plaats van op het elimineren van de gevolgen ervan.

Agressieve medicamenteuze behandelingen gericht op het verlagen van de bloeddruk kunnen bijwerkingen veroorzaken zoals verslechtering van de cognitieve vermogens en de nierfunctie * *. Dit laatste kan worden gevolgd door objectieve indicatoren zoals de glomerulaire filtratiesnelheid (de norm is 110 ml/min), creatinine- en cystine-C-niveaus. Daarom is het beter als de bloeddrukdaling zacht en soepel verloopt en gepaard gaat met maatregelen om de bloedtoevoer naar de organen te verbeteren.

Sommige veranderingen in voeding en levensstijl kunnen de bloeddruk helpen verlagen. Dit is in het bijzonder regelmatige lichamelijke activiteit * *; caloriearm dieet * * met hoge vezelinname (30 g/dag) en kalium (4,7 g/dag) * en lage natriuminname *; alcoholbeperking * en NSAID's zoals ibuprofen *.

Bovendien kunnen enkele van de hieronder besproken natuurlijke stoffen helpen de bloeddruk te normaliseren.


Knoflook (Allium sativum) verlaagt de bloeddruk bij mensen met hypertensie. Langdurig gebruik van verouderd knoflookextract verlaagt de systolische bloeddruk met 5,1-16,3 mmHg en diastolisch met 2,5-9,3 mmHg * * * door gladde spiercellen te ontspannen en de bloedvaten te verwijden zonder de bloeddruk te beïnvloeden bij mensen zonder hypertensie. Bovendien verlaagde gerijpte knoflook het totale en LDL-cholesterol met 10% bij patiënten met een hoog cholesterolgehalte *. Dosering: 3,6 g/dag droogextract *.

Melatonine helpt de spieren van de bloedvaten te ontspannen en onderdrukt het sympathische zenuwstelsel, wat samen de bloeddruk helpt verlagen *. Melatonine kan de bloeddruk 's nachts verlagen: systolisch met 6 mmHg en diastolisch met 3,5 mmHg *. Dosering: 3 mg/dag voor het slapengaan *.

Proanthocyanidinen uit druivenpitten verlagen de systolische bloeddruk met 5,6% en de diastolische bloeddruk met 4,7% bij mensen met pre-hypertensie na 10 weken inname *. Dosering: 300 mg/dag *.

Olijfbladextract (Olea europaea) kan de systolische en diastolische bloeddruk met gemiddeld 11,5 mmHg verlagen bij mensen met stadium 1-hypertensie na 12 weken gebruik en 4,8 mmHg respectievelijk *. Dosering: 1'000 mg/dag *.

Selderijzaadextract (Celery) gedurende 6 weken gebruik door patiënten met milde tot matige hypertensie kan de systolische en diastolische bloeddruk verlagen met respectievelijk 8,2 en 8,5 mmHg * vanwege vaatverwijdende en ontspannende effecten. Dosering: 150 mg/dag extract *. Al 100 g rauwe selderie per dag kan een merkbaar effect vertonen.

Quercetine verlaagt de bloeddruk via verschillende mechanismen *, waaronder blokkade van de angiotensinereceptor. De doeltreffendheid ervan lijkt echter niet slechter te zijn dan die van sommige farmaceutische angiotensineblokkers, zoals irbesartan of losartan *. De omvang van de bloeddrukdaling als gevolg van langdurig gebruik van quercetine kan oplopen tot 5,7 mmHg *. Dosering: 150 mg/dag * *.

Stevioside, een zoetstof uit Stevia (Stevia rebaudiana), werkt als een calciumantagonist, vergelijkbaar met verapamil. Het een jaar lang consumeren van stevizoïde kan de systolische bloeddruk met ongeveer 4,5 mmHg verlagen *. Dosering: 750-1'500 mg/dag *.

Visolie en omega-3-vetzuren verbeteren de signaaloverdracht door de celmembranen en verlagen zowel de systolische als de diastolische bloeddruk, niet alleen bij hypertensiepatiënten *. Volgens de resultaten van een meta-analyse vermindert het innemen van omega-3-vetzuren (EPA+DHA) door hypertensieve patiënten de systolische druk met 4,5 mmHg en de diastolische druk met 3 mmHg *. Dosering visolie: 2-4 g/dag *.

Co-enzym Q10 (CoQ10) heeft bloeddrukverlagende en hartbeschermende effecten. Uit een meta-review blijkt dat behandeling met CoQ10 leidt tot een kleine verlaging van de bloeddruk: systolisch met gemiddeld 3,7 mmHg, en diastolisch met gemiddeld 2 mmHg *.

Magnesium heeft meestal een tekort bij mensen met hoge bloeddruk, en magnesiumsupplementen kunnen hun bloeddruk verlagen. Uit een meta-analyse blijkt dat 400 mg magnesium per dag gedurende 2 maanden de systolische bloeddruk met 2 mmHg en de diastolische bloeddruk met 1,5 mmHg kan verlagen *. Dosering: 500-1'000 mg/dag.

• Andere natuurlijke bloeddrukcorrectors zijn resveratrol *, chlorogeenzuur *, granaatappelextract (Punica granatum* *, meidoornextract (Crataegus oxyacantha*.

In feite zijn bijna alle genoemde geneesmiddelen ontstekingsremmende geneesmiddelen; en we zou dezelfde gezondheidsvoordelen moeten verwachten van alle andere antioxidanten en ontstekingsremmende medicijnen.

Volledige slaap. Slaap van slechte kwaliteit leidt tot een ontoereikend immuunsysteem, wat leidt tot het risico op het ontwikkelen van niet alleen kanker, maar ook andere ziekten. Slaapstoornissen komen voor bij 30-50% van de verschillende groepen kankerpatiënten *, wat bijna drie keer hoger is dan het gemiddelde niveau in de bevolking *. Patiënten ervaren slapeloosheid en worden 's nachts vaak wakker en overdag vaak korte dutjes, en slaapstoornissen worden alleen maar erger naarmate de behandeling vordert *. Slaapefficiëntie houdt rechtstreeks verband met de overleving en kan dienen als een prognostische marker voor patiënten met borstkanker *.

De volgende vrij verkrijgbare middelen kunnen periodiek worden gebruikt om de slaapkwaliteit te verbeteren.


Valeriaan, de wortel van de plant. Dosering: 60 mg extract voor het slapengaan (equivalent aan 450-900 mg wortel *).

Gamma-aminoboterzuur, een milde neurotransmitter en psychostimulant. Dosering: 1'500 mg/dag.

Melatonine, slaaphormoon. Slaapstoornissen bij patiënten met borstkanker gaan vaak gepaard met stoornissen in het circadiane ritme en bijgevolg met een verlaging van de melatoninespiegels. Melatonine verhoogt het gamma-aminoboterzuur- en serotonineniveau in de hersenen en hypothalamus. Mensen boven de 40 kunnen lange tijd melatonine gebruiken zonder eerst hun niveaus te testen. Dosering: 3-6 mg strikt 's avonds, 0,5-1 uur voor het slapengaan.

• Eten en drinken tijdens het avondeten kan een aanzienlijke invloed hebben op de tijd die nodig is om in slaap te vallen en de kwaliteit van de slaap. Consumptie van plantaardig voedsel dat rijk is aan polyfenolen kan de slaaptijd 's nachts enigszins verkorten *. Om u te helpen in slaap te vallen, worden kiwi *, kersen *, soja en limabonen * 1 uur voor het slapengaan aanbevolen. Moute melk helpt je een diepere slaap te bereiken *. Tegelijkertijd kan een lage consumptie van complexe koolhydraten, net als een hoge consumptie van vetten of eenvoudige koolhydraten, slaapstoornissen veroorzaken *.

Voeding heeft over het algemeen een grote invloed op de slaapkwaliteit. Zo bevordert een kleine hoeveelheid dierlijke eiwitten en een grote hoeveelheid complexe koolhydraten in de voeding de aanmaak van melatonine, terwijl een grote hoeveelheid eiwitten een stimulerend effect heeft op het zenuwstelsel, waardoor het moeilijk wordt om in slaap te vallen *.

Gedempt rood licht, meditatie, yoga en zachte, ontspannende muziek kunnen bijdragen aan een rustige overgang naar slaap.

Bedtijd. De kwaliteit van de slaap houdt rechtstreeks verband met het circadiane ritme. De tijd vóór middernacht wordt als het meest gunstig beschouwd voor de zogenaamde fase «langzame» slaap, waarin groeihormoon wordt geproduceerd. Daarom wordt vaak gezegd dat één uur slaap vóór middernacht waardevoller is dan twee uur na middernacht. Onderzoek toont aan dat in slaap vallen tussen 22:00 uur en 23:00 uur feitelijk verband houdt met een lager risico op hartziekten dan later of eerder in slaap vallen *.

De duur van een volledige slaap zou, zoals uit een meta-analyse van onderzoeken blijkt, binnen 7-8 uur moeten zijn.

Slaapduur en sterfte

Een kortere slaapduur kan het risico op hormoongerelateerde borsttumoren vergroten *, wat in verband kan worden gebracht met een afname van de werkingsduur van melatonine. Het verlengen van de slaapduur is echter geen beschermende factor. Daarentegen wordt het verlengen van de slaapduur tot 9 uur of meer in verband gebracht met een 48% verhoogd risico op herhaling van borstkanker, een 52% verhoogd risico op borstkankersterfte en een 43% verhoogd risico op overlijden door alle oorzaken *.

Modus van lichte. Om de circadiane licht-donker periodiciteit te behouden, moet de slaap in het donker plaatsvinden. Kunstlicht 's avonds laat verstoort het lichtgevoelige nachthormoon melatonine, wat in verband wordt gebracht met een verhoogd risico op kanker. De afwezigheid van volledige duisternis tijdens de slaap en zelfs zwak straatlicht hebben een negatieve invloed op het melatoninegehalte, en dus op de kwaliteit van de slaap.

Het blauwe deel van het spectrum verlaagt de melatoninespiegels meer dan andere, terwijl het rode deel de melatoninespiegels minder verlaagt. Het verminderen van de blootstelling aan kunstlicht, het dragen van een bril met amberkleurige lenzen * in de nacht en het gebruik van smartphone-apps die de niveaus van blauw licht verminderen, kunnen verstoringen van het circadiaanse ritme helpen * verminderen en het risico op borstkanker verminderen *.

Klinische onderzoeken tonen aan dat blootstelling aan licht de vorming van vetophopingen kan beïnvloeden * *, evenals de niveaus van de eetlustregulerende hormonen – leptine en ghreline *. Een korte slaapduur en het later verschuiven van de bedtijd zijn in talloze onderzoeken in verband gebracht met hogere body mass indexen *. Ochtendzonlicht gedurende minstens 45 minuten (van 06:00 tot 09:00 uur bij 1'300 lux) gedurende 3 weken resulteerde in een verminderde vetmassa en eetlust bij zwaarlijvige vrouwen *. Bovendien ging dit effect van licht niet gepaard met veranderingen in de calorie-inname en slaapduur *. Vroeg opstaan ​​helpt dus om het lichaamsgewicht te verminderen.

Chronische slaapinsufficiëntie wordt in verband gebracht met verstoring van de schildklierhormonen *. Bovendien verhoogt een gebrek aan slaap de bloedsuikerspiegel en het stresshormoon cortisol, dat de androgeenspiegel verlaagt en de onbalans tussen oestrogeen en androgeen vergroot. Omdat hormonen als een orkest werken, heeft verstoring van de natuurlijke circadiane cyclus een negatieve invloed op het hormonale evenwicht en de algehele gezondheid.

Temperatuur omstandigheden. De nachttemperatuur in de slaapkamer moet worden verlaagd, in navolging van de natuurlijke dagelijkse temperatuurschommelingen.

Verborgen infecties vormen niet alleen een dreiging van verergering van ontstekingen en verlies van interne hulpbronnen. Infecties zijn grotendeels verantwoordelijk voor het ontstaan ​​van kanker, en het wegwerken van verborgen infecties kan de positie van de patiënt ten opzichte van zijn ziekte aanzienlijk versterken. Als je de infectieuze oorzaak van kanker niet wegneemt, of de infectie tenminste niet passief maakt, zal de ziekte onvermijdelijk steeds weer terugkeren.

Virussen. Herpesvirus, Epstein-Barr-virus *, humaan papillomavirus en humaan polyomavirus worden bij de overgrote meerderheid van de bevolking aangetroffen. Door een adequate staat van het immuunsysteem te behouden, kunt u het begin ervan beperken. Veel kruidengeneesmiddelen waarvan bekend is dat ze antimicrobieel en schimmelwerend zijn, zijn ook effectief tegen verschillende soorten virussen *. Een van de meest bekende:


- Zoethout (Glycyrrhiza uralensis), wortel;
- Glidkruid (Scutellaria baicalensis), wortel;
- Salie (Salvia officinalis), bladeren;
- Gewone brunel (Prunella vulgaris), bladeren;
- Gewone vlier (Sambucus nigra), fruit;
- Eleutherococcus (Eleutherococcus senticosus), wortel;
- Hyssop (Hyssopus officinalis), bladeren;
- Mariadistel (Silybum marianum), zaden;
- Knoflook (Allium sativum), wortel;
- Ginseng (Panax ginseng), wortel;
- Kurkuma (Curcuma longa), wortel;
- Citroenmelisse (Melissa officinalis), bladeren;
- Granaatappel (Punica granatum), fruit en vruchtwand.

Schimmelziekte. Candida-schimmels die aanwezig zijn op de slijmvliezen van bijna elke volwassene *. Er zijn ongeveer twintig soorten Candida bekend; de overgrote meerderheid van de infecties wordt echter veroorzaakt door de soorten Candida albicans, Candida glabrata, Candida parapsilosis, Candida tropicalis, Candida auris en Candida krusei *.

Candida-infecties komen vaak voor bij ziekenhuispatiënten en bij ouderen. De moeilijkheid om Candida volledig uit te roeien is te wijten aan het vermogen om te schakelen tussen gist- en filamenteuze vormen, evenals het vermogen om biofilms te vormen, die ernstige weerstand bieden tegen chemotherapie. Het wijdverbreide gebruik van antischimmelmedicijnen heeft de afgelopen jaren aanleiding gegeven tot resistente vormen van candida.

Hoewel het onwaarschijnlijk is dat het mogelijk zal zijn om permanent van schimmels af te komen, is het mogelijk om ze onder controle te houden met een aantal natuurlijke remedies zonder toevlucht te nemen tot synthetische antischimmelmiddelen.


- Essentiële oliën van Pogostemon (Pogostemon heyneanus) en laurierbladeren (Cinnamomum tamala) vernietigen effectief de beschermende polysacharide biofilm van Candida in vitro*.
- Essentiële oliën van andere planten hebben in vitro ook significante schimmelwerende effecten laten zien, zoals dillezaadolie (Anethum graveolens* *, korianderzaadolie (Coriandrum sativum), Gemberkruid (Zingiber officinale), pepermuntkruid (Mentha balsamea), Citroengras (Cymbopogon), Eucalyptusbladeren (Eucalyptus), Kaneel (Cinnamomum zeylanicum*, (vermeld in volgorde van toenemende effectiviteit).
Essentiële olie van kaneel veroorzaakt de vernietiging van de celwand en organellen van Candida. Het complex van kaneelolie en pogostemonolie vertoonde een sterke antischimmelactiviteit tegen Candida albicans, Candida tropicalis en Candida krusei. Bij patiënten die gedurende 14 dagen driemaal 54 mg kaneelolie en 27 mg pogostemonolie innamen, bedroeg het genezingspercentage van een darmschimmelinfectie 72% en het verbeteringspercentage 28% *.

Bacteriën. Ultrahoge doses niacine (vitamine В3) in geval van infectie kunnen het vermogen van het aangeboren immuunsysteem om te vechten tegen stafylokokbesmettingen, inclusief antibioticaresistente, aanzienlijk vergroten *.

Als we verborgen infecties elimineren, zal dit niet alleen het niveau van de algehele ontsteking verminderen, maar ook een constante bron van infectie elimineren. Een voorbeeld hiervan zijn dode tanden en hun overblijfselen – een plek die moeilijk te bereiken is voor immuuncellen, waar verschillende micro-organismen zich kunnen verstoppen en wachten op het moment dat de weerstand van het lichaam verzwakt.

Veel planten die als specerijen worden gebruikt, hebben uitgesproken antibacteriële en schimmelwerende effecten:


- Anjer (Eugenia caryophyllata), bloemknoppen;
- Knoflook (Allium sativum), bollen;
- Oregano (Origanum vulgare), bloeiende stengelpunten;
- Tijm (Thymus vulgaris), bovengronds deel;
- Kaneel (Cinnamomum zeylanicum), boomschors;
- Komijn (Cuminum cyminum), zaden;
- Koriander (Coriandrum sativum), zaden;
- Rozemarijn (Rosmarinus officinalis), bladeren;
- Gember (Zingiber officinale), wortel;
- Basilicum (Ocimum basilicum), bovengronds deel;
- Venkel (Foeniculum vulgare), zaden;
- Zwarte peper (Piper nigrum), granen; en anderen *.
Ze hebben allemaal een onderdrukkend effect op de ontwikkeling van pathogene bacteriën en kunnen gunstig zijn voor de darmgezondheid.

Oregano-olie, knoflookteentjes, mirre- en tijmblaadjes, kaneelschors, pimentkorrels en karwijzaad vertonen in vitro een sterke activiteit tegen bepaalde «medicijnresistente» vormen van bacteriën die de meeste antibiotica niet doden. Kattenklauwextract (Uncaria tomentosa), grapefruitzaadextract, artemisinine, oregano-olie, kaneel, kruidnagelknop en citronella waren in vitro effectief tegen de Lyme-bacteriën.

Een mengsel van deze kruiden toegevoegd aan voedsel kan mogelijk een merkbaar positief effect hebben.

Antiparasitaire maatregelen. Een aanzienlijk deel van de volwassen bevolking is, zonder het zelf te weten, drager van een of meer soorten parasieten. Buitenlandse agentia veroorzaken ongeveer 20% van alle kankers *, en het patroon van infectie door intracellulaire parasieten en het patroon van tumorigenese zijn zeer vergelijkbaar in termen van metabolische stoornissen *, cellulaire signalering en controle van genexpressie * *. Hierdoor kunnen mechanismen die tegen kankercellen werken ook tegen veel parasieten werken, en omgekeerd kunnen antiparasitaire geneesmiddelen ze allebei tegelijkertijd vernietigen *.

De overgrote meerderheid van de gewone parasieten koloniseert voornamelijk de dikke darm, maar sommige kunnen andere delen van het lichaam infecteren.

Door een bepaalde parasiet te identificeren, kunt u de beste methode kiezen om deze te bestrijden. Naast gespecialiseerde producten worden er ook enkele natuurlijke remedies gebruikt om darmparasieten te bestrijden. De hieronder genoemde natuurlijke antiparasitaire middelen zijn het best klinisch onderzocht. Indien nodig en in overleg met een arts kunnen ze gebruikt worden.


Neem (Azadirachta indica), bladextract of etherische olie. De plant is effectief tegen protozoa, schimmels, microben en virussen. Vanwege de bittere smaak van de plant kan deze het beste worden ingenomen in de vorm van extractcapsules: 2×250 mg gedurende maximaal 1 maand. Cursussen hoeven niet frequent te zijn; maar alleen als het absoluut noodzakelijk is. Het is de moeite waard eraan te denken dat neemextract de afscheiding van maagzuur aanzienlijk vermindert; en bovendien is het een sterk anticonceptiemiddel dat de rijping van de follikels beïnvloedt.

Artemisinine, geëxtraheerd met dichloormethaan of ethanol (maar niet met water!) uit Artemisia (Artemisia annua), is een breedspectrum antiparasitair middel dat oorspronkelijk werd gebruikt voor malaria. Artemisia is actief tegen een breed scala aan parasieten, bacteriën en zelfs sommige virussen. Artemisinine en andere artemisinische stoffen worden in capsules ingenomen, 6×500 mg * gedurende 15 dagen. Indien nodig wordt de cursus herhaald. Artemisine-stoffen veroorzaken hoge oxidatieve stress in de cellen; Om de effectiviteit ervan te vergroten, worden daarom alle antioxidantsupplementen stopgezet tijdens de behandeling met artemisinine.

• In de volksgeneeskunde worden de volgende planten ook gebruikt als antiparasitaire middelen:
- Boerenwormkruid (Tanacetum parthenium), bloemen;
- Alsem (Artemisia absinthium), bovengronds deel;
- Kruidnagel (Syzygium aromaticum), bloemknoppen;
- Zwarte komijn (Nigella sativa), zaden;
- Nootmuskaat (Myristica fragrans);
- Zwarte walnoot (Juglans nigra), bladeren, groene schil en interne scheidingswanden;
- Eucalyptus (Eucalyptus), bladeren;
- Gember (Zingiber), wortelpoeder;
- Mallotus (Mallotus philippensis), kamala;
- Knoflook (Allium sativum), bol; en anderen .
Ze worden zowel oraal als als klysma's ingenomen – 1-2 keer per jaar gedurende minimaal 30 dagen – indien nodig of profylactisch. Ze zijn echter allemaal minder effectief in vergelijking met gespecialiseerde antiparasitaire middelen.

Intracellulaire parasieten zijn van bijzonder belang vanwege hun vermogen om een ​​laaggradige chronische ontstekingstoestand te induceren, kwaadaardige transformatie te bevorderen en antibioticabehandeling te weerstaan.

Tot op heden zijn er alleen al minstens 10 soorten mycoplasma's ontdekt tegen de achtergrond van minstens 15 soorten kanker die de hersenen, de borstklier, het lymfestelsel, verschillende organen van het urogenitale, ademhalings-, maagdarm- en urinestelsel aantasten *. Eenmaal in het lichaam door een tekenbeet, kunnen mycoplasma's jarenlang hun geheime sabotageactiviteiten uitvoeren, waardoor het risico op kanker aanzienlijk toeneemt.

De werkelijke incidentie van ziekten die via insectenbeten worden verspreid, kan twee tot drie ordes van grootte hoger zijn dan de officiële gegevens. Het probleem is dat ze moeilijk te herkennen zijn en dat artsen niet wordt geleerd er aandacht aan te besteden. Het is moeilijk voor te stellen hoeveel mensen eraan lijden, maar zonder succes worden behandeld voor andere ziekten als gevolg van een verkeerde diagnose.


Om dergelijke intracellulaire parasieten als Borrelia, Anaplasma, Babesia, Ehrlichia, Bartonella te verwijderen, kan het volgende natuurlijke complex als basis worden getest:
- Salie (Salvia miltiorrhiza), wortel; om ontstekingen te verminderen en de miltfunctie te ondersteunen;
- Glidkruid (Scutellaria baicalensis), wortel; om ontstekingen te verminderen;
- Zoete alsem (Artemisia annua), bladeren; voor directe vernietiging van parasieten;
- Mariadistel (Silybum marianum), zaad; ter ondersteuning van de leverfunctie;
- Astragalus (Astragalus membranaceus), wortel; om beenmerg te beschermen;
- L-arginine om de endotheelfunctie te verbeteren;
- Ashwaganda (Withania somnifera), wortel; om ontstekingen te verminderen;
- Zoethout (Glycyrrhiza glabra), wortel; voor immunomodulatie;
- Schisandra (Schisandra chinensis), fruit; voor immunomodulatie.

Helaas kan het vele maanden en zelfs jaren van systematische en aanhoudende strijd en langdurige individuele selectie van de samenstelling van het kruidencomplex vergen om van dergelijke infecties af te komen. Een goede gids voor mensen die het slachtoffer zijn geworden van dergelijke parasieten kunnen de boeken van Stephen Harrod Buhner  zijn.

Ontgifting en orgaanondersteuning. Ontgiften is het proces waarbij nutteloze en schadelijke stoffen uit het lichaam worden verwijderd – van chemische elementen tot vreemde organismen. Een gezond lichaam verwijdert, onder adequate levensomstandigheden, op natuurlijke wijze gifstoffen van zowel interne oorsprong als (tot op zekere hoogte) gifstoffen die het van buitenaf binnenkomen. Aan deze voorwaarden wordt echter niet altijd voldaan. Bovendien groeit het probleem van exogene toxines elk jaar. Hun aantal neemt toe, hun diversiteit neemt toe en hun combinatie kan synergetisch werken. En hoe hard we ook proberen dingen en voedsel te vermijden die gifstoffen bevatten, het is onmogelijk om dit volledig te doen.

Sommige gifstoffen kunnen zich vrij snel binden en worden geëlimineerd. Ze blijven echter tot op dit moment in het lichaam en oefenen hun kankerverwekkende werking uit *. Andere gifstoffen, zoals zware metalen of persistente organische verontreinigende stoffen *, zijn veel moeilijker te verwijderen. Ze hopen zich op in verschillende weefsels, vooral in vetbevattende weefsels * zoals de borstklier, en kunnen zelfs tijdens de borstvoeding * op zuigelingen worden overgedragen.

Gifstoffen zijn een van de belangrijkste oorzaken van ontstekingen en kanker. Het wegwerken ervan zou het risico op kanker bij gezonde mensen kunnen verminderen en de noodzakelijke basis kunnen leggen voor het herstel van patiënten. Natuurgenezers raden, zelfs voor relatief gezonde mensen, minstens één keer per jaar ontgiftingsactiviteiten aan. De ontgiftingsprocedure is vooral belangrijk voor kankerpatiënten tijdens antitumortherapie, wanneer het lichaam gevuld is met een groot aantal vervalproducten van dode cellen en verwijderd moet worden.

De officiële geneeskunde is sceptisch over de mogelijke problemen van chronische accumulatie van bepaalde gifstoffen op laag niveau, doet geen onderzoek op dit gebied en beperkt zich alleen tot ontgifting voor acute vergiftiging. Er wordt aangenomen dat de organen effectief kunnen omgaan met de verwijdering van een verscheidenheid aan gifstoffen, en dat de lage achtergrondvervuiling niet gevaarlijk is. Daarom zijn er geen klinische aanbevelingen voor algemene lichaamsontgifting, en zijn alle aanbevelingen op dit gebied afkomstig van alternatieve bronnen. Ze zijn allemaal niet klinisch bewezen en hebben de status van aannames. Al deze aanbevelingen zullen echter in overweging worden genomen, omdat ze niet alleen werken om te ontgiften, maar ook om de werking van verschillende organen te ondersteunen.

Het lichaam heeft vier belangrijke manieren om gifstoffen te verwijderen: adem, zweet, urine en ontlasting. Hoe meer eliminatieroutes er bij betrokken zijn, en hoe meer ontgifters erbij betrokken zijn, hoe dieper het reinigingsproces plaatsvindt en hoe langer de lijst met verwijderde gifstoffen. De door natuurgenezers voorgestelde volgorde van ontgifting is als volgt: huid en darmen ⇒ nieren en longen ⇒ lever en galblaas ⇒ lymfestelsel en bloedsomloop. Dat wil zeggen, in de omgekeerde volgorde van hoe gifstoffen zich van het lichaam naar de uitgang verplaatsen.

Huid. Het verwijderen van gifstoffen via de huid gebeurt voornamelijk via de poriën van de zweetklieren. De eerste prioriteit moet zijn om uw huid schoon te houden, zodat de vrijgekomen gifstoffen niet opnieuw worden opgenomen. Een sauna (Fins of infrarood) kan een krachtig hulpmiddel zijn om het lichaam via de huid te ontgiften *. Hoewel hitte kankercellen doodt en daarom wordt gebruikt voor hyperthermie, kunnen sauna's zwelling van de armen veroorzaken na een okseloperatie*. Er bestaat ook een begrijpelijke zorg dat een toenemende vochtcirculatie in het lichaam zonder gelijktijdig gebruik van cytotoxische middelen metastasen kan bevorderen. Als je deze logica echter volgt, zou het niet de moeite waard zijn om lichamelijke activiteit aan te bevelen, die op dezelfde manier de lymfe verspreidt.

Darmkanaal. Plantaardige voedingsmiddelen die rijk zijn aan vezels zorgen voor een regelmatige stoelgang en een redelijk hoogwaardige darmreiniging. Voedingsmiddelen die rijk zijn aan gluten, vlees en vaste vetten bevorderen daarentegen een slechte stoelgang en een ongunstig bacteriespectrum. Daarom is het voor vegetariërs onwaarschijnlijk dat het probleem van het reinigen van de darmen relevant is, in tegenstelling tot liefhebbers van delicatessen.

Het verrijken van het dieet met plantaardige vezels zal voldoende zijn om de darmen te reinigen en op de juiste toon te houden. Vezels verkorten de transittijd van de voedselmassa, binden gifstoffen en kankerverwekkende stoffen en dienen als voedsel voor een gunstige darmmicroflora *. Vezels hebben twee vormen: oplosbaar en onoplosbaar. Oplosbare vezels worden aangetroffen in fruit, bessen, haverzemelen, peulvruchten en appelpectine. Onoplosbare vezels worden aangetroffen in groenten en volkorenproducten, zoals tarwezemelen. De therapeutische dosis vezels bedraagt ​​minimaal 15-35 g/dag. Ter herinnering: als u vezels als supplement consumeert, moet u voldoende water consumeren.

Als aanvullend middel kunnen, indien nodig, de volgende twee formuleringen gedurende 2-3 weken worden gebruikt.


Samenstelling die de darmactiviteit stimuleert: Sporkehout (Frangula alnus), schors; Aloë (Aloe ferox), bladeren; Senna (Cassia officinalis), blad en boon; Cascara (Rhamnus purshiana), schors; Zuurbes (Berberis vulgaris), wortelschors; Gember (Zingiber officinale), wortelstok; Knoflook (Allium sativum), bol; Cayennepeper (Capsicum annuum), fruit; wonderolie. Dit mengsel vertraagt ​​de opname, wat leidt tot verdunning van de darmmassa, en irriteert ook de darmen, wat leidt tot een actievere afgifte. Voor prikkelbare darmen wordt deze samenstelling met grote voorzichtigheid gebruikt.

Omhullende en absorberende samenstelling: Grote weegbree (Plantago major), zaad; Vlas (Linum usitatissimum), zaad; Bergiep (Ulmus rubra), binnenbast; Heemst (Althaea officinalis), wortel; Venkel (Foeniculum vulgare), zaad; appelpectine. Wanneer ze opzwellen, vormen ze een geleiachtige massa die de wanden en zakken van de darmen reinigt, gifstoffen absorbeert en de darmfunctie stimuleert.

Helaas hebben we niet de mogelijkheid om het oppervlak van de longen mechanisch te reinigen, zoals bij de darmen wel mogelijk is. En veel verontreinigingen, zoals asbest of silicaten, die in levend weefsel zijn ingebed, zullen waarschijnlijk helemaal niet worden verwijderd. Tot op zekere hoogte kunnen we echter de toxische belasting van de longen verminderen en hen helpen andere opgehoopte gifstoffen en kankerverwekkende stoffen te verwijderen.

Een duidelijke indicator voor de normalisatie van het spijsverteringskanaal is de regelmaat (1-2 keer per dag) en consistentie van de ontlasting. De overblijfselen van normaal verteerde en gevormde voedselmassa moeten het uiterlijk van een slang hebben; komt er snel, volledig en zonder kleverige resten uit.

Longen. Het epitheel van de longen kan besmet zijn als gevolg van roken, beroepsfactoren of andere oorzaken van vervuiling van de ingeademde lucht. Hoewel de longen een natuurlijk vermogen hebben om gifstoffen die erin terechtkomen, op te ruimen, zijn deze mechanismen niet altijd succesvol bij het omgaan met chronische problemen zoals tabakteer.

Helaas hebben we niet de mogelijkheid om het oppervlak van de longen mechanisch te reinigen, zoals bij de darmen wel mogelijk is. En veel verontreinigingen, zoals asbest of silicaten, die in levend weefsel zijn ingebed, zullen waarschijnlijk helemaal niet worden verwijderd. Tot op zekere hoogte kunnen we echter de toxische belasting van de longen verminderen en hen helpen andere opgehoopte gifstoffen en kankerverwekkende stoffen te verwijderen.

Allereerst moet u de mogelijkheid van luchtvervuiling vermijden – tabaksrook, stof en andere verontreinigende stoffen, en maatregelen nemen om deze te reinigen en te verbeteren – installeer een luchtreiniger, ionisator en verdamper van vluchtige olie in de kamer.
Met de luchtreiniger kunt u de concentratie allergeen stof in de lucht verminderen, waardoor de ontstekingstoestand van het epitheel wordt verminderd.
De ionisator verzadigt de lucht met negatieve ionen. Het inademen van geïoniseerde lucht, evenals het intern consumeren van antioxidanten, helpt bij het herstellen van longepitheelcellen die zijn beschadigd door gifstoffen en gaat de ophoping van microben, vocht en slijm in de longen en de luchtwegen tegen *.
Vluchtige oliën die binnenshuis worden verdampt, helpen de gezondheid van het epitheel te verbeteren en de longfunctie te herstellen. Om dit te doen, kunt u oliën van eucalyptus *, spar *, oregano *, theeboom *, pepermunt * en enkele andere * nemen.

Licht joggen zorgt voor zowel een diepe verzadiging van de longen met zuurstof als zachte trillingen, waardoor opgehoopt slijm wordt verwijderd. En het verminderen van de consumptie van vlees en zuivelproducten vermindert de vorming van slijm in het lichaam. Proteolytische enzymen, zoals serrapeptase, kunnen slijm afbreken dat de luchtwegen verstopt, wat resulteert in een afname van de viscositeit (plakkerigheid en gelachtige consistentie). Hierdoor zijn ze nuttig voor het behoud van schone luchtwegen, vooral bij chronische ziekten.
De procedure voor het reinigen van de longen is een lang proces en kan meer dan een week of zelfs meer dan een maand in beslag nemen.

De nieren verwijderen levergebonden gifstoffen rechtstreeks uit het lichaam. Ze kunnen verstopt raken met stenen van verschillende groottes en verschillende chemische samenstellingen, maar het verwijderen ervan hangt grotendeels af van de zuur-minerale samenstelling van het voedsel en de mate van algemene ontsteking.

In de kruidengeneeskunde worden de volgende kruidengeneesmiddelen gebruikt om de nierfunctie te ondersteunen en te beheersen.


Cranberrysap (120-300 ml/dag) onderdrukt urineweginfecties * *.

Echte guldenroede (Solidago virgaurea), kruid; versterkt de urinewegen en helpt bij de nierontgifting *.

Berendruif (Arctostaphylos uva-ursi), bladeren; werkt als een diuretisch en natuurlijk antibioticum dat via de urinewegen wordt uitgescheiden.

Heemst (Althaea officinalis), bladeren en wortel; en Echte kamille (Matricaria recutita), bloemen; werken als een ontstekingsremmend en krampstillend middel.

Gewone klit (Arctium minus), wortel; en Zuurbes (Berberries vulgaris), wortel; werken anti-infectieus in het urinestelsel.

Paardenbloem (Taraxacum officinalis), bladeren en wortel; Gewone jeneverbes (Juniperus communis), bladeren en bessen; Heermoes (Equisetum arvense), stengel; Smalle weegbree (Plantago lanceolata), bladeren; werkt als een diureticum, helpt infecties te bestrijden en de groei van nierstenen te voorkomen *.

Jodium in de vorm van de Lugol-oplossing (2 druppels per dag) helpt de zuurgraad van de urine te verminderen, waardoor de pH-waarde stijgt van 6 naar 7 *.

De alvleesklier produceert spijsverterings- en metabolische enzymen, evenals een hormoon zoals insuline.


Gymnema (Gymnema sylvestre), bladeren; ondersteunt de alvleesklier en herstelt de beschadigde cellen. Ethanolextract van gymnema verhoogt het aantal eilandjes en bètacellen bij ratten met kunstmatig geïnduceerde diabetes * *. Humane equivalente dosering: 300 mg/dag extract *.

Melatonine stimuleert de uitscheiding van pancreasenzymen *. Bovendien is melatonine een krachtige antioxidant die schade aan de alvleesklier vermindert en weefsel beschermt tegen ontstekingen *.

• Andere antioxidanten, zoals curcumine uit kurkumawortel (equiv. 1'200 mg/dag) *, of proanthocyanidinen uit druivenpitten (equiv. 1'200 mg/dag) *, verminderen ook de toxische effecten van oxidanten en beschermen het pancreasweefsel door ontstekingsreacties te verzwakken.

De lever is het centrale orgaan dat een grote verscheidenheid aan gifstoffen bindt en deze voorbereidt op eliminatie, waaronder xeno-oestrogenen en gevaarlijke oestrogeenmetabolieten. Tegelijkertijd verzamelt de lever geen stofwisselingsproducten en vereist daarom geen speciale reiniging. Maar als de lever niet goed omgaat met het binden van gifstoffen en de nieren met het verwijderen ervan, neemt de toxische belasting van het lichaam toe en kan de lever worden beschadigd door verschillende chemicaliën, met name chemotherapiemedicijnen.

Hepatoprotectors ondersteunen de leverfunctie en vertonen antitumorale eigenschappen.


Broccoli (Broccoli) en andere kruisbloemige groenten activeren fase II-ontgiftende enzymen; specifiek glutathion S-transferase (GST) * * *. Het is nuttig om te weten dat 3 dagen oude spruiten van veel soorten kruisbloemige groenten, waaronder broccoli en bloemkool, 10-100 keer hogere niveaus van hun actieve stof, glucoraphanine, bevatten dan hun volwassen tegenhangers *. Kleine hoeveelheden broccolispruiten kunnen dus net zo effectief zijn in de bescherming tegen kanker als veel grotere hoeveelheden van de reeds gekweekte groente.
Nogmaals, net als bij vitamines gaat het hier om het herstellen van de fysiologische niveaus van glutathion, niet om een ​​teveel. Bij patiënten die chemotherapie ondergaan, kan GST chemotherapiemedicijnen ontgiften, waardoor de resistentie tegen tumormedicijnen toeneemt.

Mariadistel (Silybum marianum), fijngemalen zaden. Dankzij de aanwezigheid van silymarine vermindert mariadistel leverschade door bestraling en chemische verwondingen, waaronder chemotherapie *. Dosering silymarine: 3×140 mg oraal gedurende enkele maanden *.

Brave hendrik (Blitum bonus-henricus). In dierproeven vertoont het methylextract van de wortel van deze plant een hepatoprotectief effect dat twee keer zo zwak is als silymarine (equivalent aan 2'400 mg/dag droog extract) *.

Zoethoutplant (Glycyrrhiza glabra), wortel. De belangrijkste werkzame stof in zoethout is glycyrrhizine, een conjugaat van glucuronzuur en glycyrrhetinezuur. Dosering glycyrrhizine: 200-600 mg/dag, wat overeenkomt met ongeveer 5-15 g/dag droge wortel *.

Kurkuma (Curcuma longa), fijngemalen wortel. Dosering curcumine: 1 g/dag *, wat overeenkomt met ongeveer 50 g kurkumapoeder per dag. Dergelijke hoge doses mogen waarschijnlijk niet gedurende langere tijd worden geconsumeerd. Kurkuma helpt ook stagnatie van gal in de galblaas te voorkomen *.

Paardenbloem (Taraxacum officinale), fijngemalen wortel. Dosering droge wortel: 1,5-24 g/dag *. Een ethanolextract van de wortel (equivalent van 5'000 mg/dag oraal) verminderde in dierproeven de leverschade veroorzaakt door een chemische kankerverwekkende stof aanzienlijk * *.

Artisjok (Cynara scolymus). Artisjokbladextract wordt vaak aangetroffen in leverontgiftingssupplementen. Het innemen van artisjokextract (600-1'200 mg/dag gedurende 2-3 maanden) helpt het cholesterolgehalte bij patiënten enigszins te verlagen *, de bloedstroom door de lever te verhogen en ook het totale bilirubine te verlagen *. Bij chronische hepatitis C zorgde het innemen van zelfs 3'200 mg/dag echter slechts voor symptomatische verbetering *.

Gewone agrimonie (Agrimonia eupatoria), bovengronds deel. Bevordert een betere uitstroom van gal uit de lever en galblaas, waardoor het risico op steenvorming wordt verminderd. Neem 1-2 glazen per dag in de vorm van een waterinfusie, waarvoor 1 eetl. Giet 1 kopje kokend water over de kruiden, kook 2-3 minuten en laat nog eens 10 minuten staan.

Betaïne vergroot het vermogen van weefsels om zuurstof te absorberen en bevordert de ontgifting van afvalstoffen door de lever te ondersteunen. Dosering: 1'000 mg/dag.

Calcium D-glucaraat helpt de lever te ontgiften en overtollig oestrogeen en «slechte» oestrogeenmetabolieten te elimineren.

• Andere bekende leverbeschermers *:
- Glidkruid (Scutellaria baicalensis), wortels en wortelstokken;
- Zwarte komijn (Nigella sativa), zaad;
- Centella (Centella asiatica), bladeren;
- Boswellia (Boswellia serrata), hars;
- Grote klit (Arctium lappa), ook wel klis, wortels;
- Knoflook (Allium sativum), lampen;
- Zuurbes (Berberis vulgaris), bladeren, wortelschors;
- Sneeuwbal (Hydrangea arborescens), wortel;
- Oregano (Origanum vulgare), bovengronds deel;
- Witlof (Cichorium intybus), wortel;
- liponzuur.

Instituut voor functionele geneeskunde (The Institute for Functional Medicine) heeft een gespecialiseerd dieet * ontwikkeld dat voedingsmiddelen omvat met voedingsstoffen die de leverontgifting bevorderen – voornamelijk zetmeelvrije groenten, fruit en volle granen. Dit dieet houdt er rekening mee dat verschillende voedingsmiddelen verschillend bijdragen aan beide fasen van ontgifting, waardoor de beste combinatie mogelijk is *.

Voedingsmiddelen waarvan wordt aangenomen dat ze de leverfunctie helpen herstellen:
vis uit poolwateren die taurine bevatten, meervoudig onverzadigde vetzuren, evenals ω-3, die zorgen voor een normale leverfunctie * *;
wortel, die de afgifte van galzuren controleren *;
bieten *, knoflook *, uien *, bloemkool en spruitjes *, asperges *, avocado *, groene thee *, bosbessen *, die de lever beschermen tegen beschadiging;
broccoli *, walnoten *, olijfolie, die de ophoping van triglyceriden in de lever vermindert *.

Het is net zo belangrijk wat we innemen om onze lever te beschermen als wat we niet innemen. U moet suiker en alcohol vermijden en uw totale vet- en calorie-inname zoveel mogelijk beperken.

Het lymfestelsel is een systeem voor het reinigen en recyclen van vocht in het lichaam. Het verwijdert gifstoffen uit de intercellulaire ruimte en verplaatst ze naar filterstations (lymfeklieren). Hierbij worden bacteriën, virussen en toxines opgenomen en vernietigd door lymfocyten en macrofagen, waarna het gezuiverde weefselvocht via de aderen terug in de bloedbaan terechtkomt.

Een sauna is, samen met massage, een uitstekende manier om de beweging van bloed en lymfe te verbeteren, het immuunsysteem en ontgiftingsprocessen te activeren. Ondanks een zeker preventief effect wordt echter noch de eerste noch de tweede manipulatie aanbevolen voor reeds gediagnosticeerde kanker tot remissie.

De beweging van de lymfe is niet minder belangrijk dan de beweging van het bloed. Maar in tegenstelling tot de bloedsomloop heeft het lymfestelsel noch een centrale, noch een lokale pomp die de lymfe in beweging brengt. En de wanden van lymfevaten hebben geen gespierd frame. De beweging van de lymfe wordt uitsluitend verzekerd door de beweging van het omringende weefsel. De beste manipulaties om een ​​actievere beweging van het lymfevocht te bevorderen zijn lichamelijke activiteit (vooral springen op een mini-trampoline), yoga, massage, sauna en voldoende vochtinname.

Sommige natuurlijke remedies kunnen de werking van het lymfestelsel verbeteren * *.


Kleefkruid (Galium aparine), Geel walstro (Galium verum), bovengronds deel. Knopig helmkruid (Scrophularia nodosa), bovengronds deel. Diosmin (gemodificeerd hesperidine), verkregen uit al deze planten, en zijn aglycon, diosmetine, beschermen de doorlaatbaarheid van bloedvaten, verhogen de lymfestroom en verhogen de microcirculatoire veneuze druk, en stimuleren bovendien een toename van het aantal thymuslymfocyten *. Het percentage lymfocyten dat prolifereert onder invloed van ethylextract uit walstro neemt in vitro 7-8 maal toe *. Er zijn kant-en-klare vormen van diosmin beschikbaar.
Daflon® (een combinatie van diosmin met hesperidine) verbeterde de lymfestroom bij honden en ratten *.
Linfadren® ((een mengsel dat diosmin, coumarine en arbutine bevat) verminderde de zwelling en verbeterde de handfunctie bij patiënten na een verwonding of een operatie *, inclusief een borstoperatie *.

Aescin, aanwezig in extract van paardenkastanje (Aesculus), verhoogde de lymfestroom bij honden aanzienlijk en verminderde de vorming van oedeem van verschillende oorsprong bij ratten (equiv. 4×1'000 mg) *.

Calciumdobesilaat (3×500 mg gedurende 49 dagen) normaliseerde de lymfefysiologie en de lymfestroomsnelheid bij patiënten met chronische veneuze insufficiëntie *.

• Plantaardige proteolytische enzymen (bromelaïne uit ananas, papaïne uit papaja) helpen bij het afbreken van ongewenste circulerende eiwitten die bijdragen aan zwelling en ontsteking *.

Sommige natuurgenezers raden ook planten aan zoals Maretak (Viscum album), Knopig helmkruid(Scrophularia nodosa), Goudveil (Chrysosplenium), Purperrode klaver (Trifolium rubens), Ceanothus (Ceanothus cuneatus) om de lymfe te reinigen. Bovendien worden de volgende planten beschouwd als natuurlijke remedies die de beweging van de lymfe bevorderen: Goudsbloem(Calendula officinalis), bloemen; Koriander (Coriander sativum), groene plant; Grote klit (Arctium lappa), wortel; Westerse karmozijnbes (Phytolacca americana), wortel; Astragalus (Astragalus membranaceus), wortel; Paardebloem (Taraxacum officinalis), wortel. Er is echter geen klinisch bewijs gevonden dat de effectiviteit van deze planten ondersteunt.

Kanker verspreidt zich meestal door migratie van kankercellen door het lymfestelsel, een proces dat begint zodra ze verschijnen. Daarom is het uiterst belangrijk om niet alleen de vrije beweging van de lymfestroom te garanderen, maar ook om de effectieve werking van immuuncellen te garanderen. Het verhogen van de afvoer van vocht uit de tumor zonder een adequate reactie van immuuncellen kan bijdragen aan de verspreiding van kankercellen *.

Sommige middelen die vijandig tegenover het lichaam staan, worden slecht geëlimineerd; organen en systemen kunnen de verwijdering van andere mogelijk niet goed aan. We hebben echter de mogelijkheid om het lichaam te helpen er vanaf te komen.

Chelatie is het binden en verwijderen van chemische gifstoffen en zware metalen uit het lichaam. Bij vergiftiging met zware metalen wordt de agressieve chelatieprocedure gebruikt, waarvoor speciale stoffen worden gebruikt *. Chelatie moet, net als elke andere medische procedure, worden uitgevoerd door specialisten in een klinische setting, maar niet onafhankelijk. Chelatiebehandelingen en specifieke hulpmiddelen worden hier uitsluitend voor educatieve doeleinden gepresenteerd.


Natriumalginaat. Calciumalginaat. Dosering: 3 g/dag (6×500 mg), in totaal 3-4 kuren gedurende 1-3 maanden.

N-acetyl-cysteïne (NAC). Dosering: 3'000-8'000 mg/dag; ingenomen gedurende 6-12 weken samen met vitamine C (9'000-25'000 mg/dag) in de vorm van kaliumascorbaat.
Sommige natuurgenezers gebruiken EDTA-infusies (ethyleendiaminetetra-azijnzuur) voor chelatietherapie.

Het moet echter duidelijk zijn dat metaalchelatie niet selectief is en niet alleen arseen, kwik en lood uit het lichaam kan verwijderen, maar ook enkele nuttige metalen zoals zink en magnesium, zij het in een veel zwakker tempo. Bovendien kan de chelatieprocedure andere negatieve bijwerkingen veroorzaken.

Hoewel verbeterde chelatie in sommige gevallen een gunstige behandelingsoptie kan zijn, is dit niet verplicht. Preciezer gezegd: het is alleen gerechtvaardigd bij ernstige indicaties, bijvoorbeeld bij door laboratoriumonderzoek bevestigde hoge concentraties kwik of lood in het lichaam. Chelaatvormende chemicaliën mogen niet worden gebruikt zonder doktersrecept. En tijdens chemotherapie moet agressieve chelatie volledig worden vermeden.

Tegelijkertijd heeft de consumptie van chelaatvormende voedingsmiddelen geen contra-indicaties. Uit dierstudies blijkt dat koriander een aantal chelaatvormende effecten heeft op kwik *, lood * *, cadmium * en aluminium *; appelzuur, citroenzuur en barnsteenzuur – voor aluminium *; chlorella – voor lood *, kwik *, cadmium en zink *; en citruspectine – voor lood *; en ze lijken allemaal ook nuttig te zijn bij het verwijderen van giftige metalen bij mensen.

Halogenen kunnen worden vervangen door andere halogenen, dus broom, chloor of fluor kunnen worden verwijderd met jodium (12,5 mg/dag) *. Bovendien hadden vrouwen die dagelijks 12,5 mg elementair jodium slikten de volgende dag een veelvoud van de snelheid waarmee kwik, lood en cadmium via de urine werden verwijderd; en aluminium – niet minder dan na een maand inname *. Als u echter uitsluitend afhankelijk bent van voedsel als bron van jodium, kan het ontgiftingsproces te lang duren. De dosis jodium in de voeding kan niet hoog zijn, en jodium is het zwaarste halogeen, wat betekent dat het het minst chemisch actief is.

Progesteron en choleretica zijn de belangrijkste factoren bij de verwijdering van zware metalen. Ons lichaam heeft een aangeboren ontgiftingssysteem (waaronder glutathion en methionine) dat kan worden gebruikt in plaats van of in combinatie met chelatoren *. Metalen zijn niet in vrije vorm in het lichaam aanwezig; ze zijn altijd gebonden aan een soort eiwit. Met behulp van bepaalde enzymen, zoals glutathion-S-transferase, worden ze losgemaakt van het satellieteiwit en binden ze aan glutathion. Hierna worden ze, met behulp van ATP en magnesium, uit de cel in het bloed verwijderd, de lever binnengegaan en vervolgens met gal in de darmen terechtgekomen en met de ontlasting verwijderd. Progesteron bevordert, net als bitters, de galstroom en gaat de reabsorptie van zware metalen uit de darmen in het bloed tegen.

Er is waargenomen dat antibiotica en antivirale middelen in de aanwezigheid van zware metalen (zoals kwik of lood) minder effectief worden tegen bepaalde infecties. Wanneer patiënten met aanhoudende recidieven werden behandeld voor een Chlamydia trachomatis-infectie of Herpes Simplex-virussen, hielp selectieve medicijntoediening samen met de toediening van gedroogde korianderbladeren (4×100 mg) of het methanolextract ervan de opgehoopte zware metalen via de urine uit het lichaam te verwijderen. Als gevolg hiervan verdwenen sporen van infecties en klinische symptomen volledig *.

Het is waarschijnlijk dat zware metalen de werking van immuuncellen aantasten; en omdat er vaak een significante accumulatie van kwik wordt waargenomen in kankerweefsel, kan chelatie via de voeding potentiële voordelen hebben. Om dit te doen, is het voldoende om dagelijks koriandergroenten aan uw eten toe te voegen (driemaal daags 5-10 g), wortelgroenten, asperges, krulpeterselie, groene thee en ongezoete appels.

In één rapport vertoonden patiënten met verschillende soorten kanker die EPA (4×180 mg) en DHA (4×120 mg) en een gedroogde koriandertablet (3×100 mg) gebruikten om de medicijnafgifte aan de tumor te cheleren en te verbeteren, merkbare verbeteringen kankermarkers *.

Drinkregime. Omdat de meeste gifstoffen met water worden geëlimineerd, moet u ervoor zorgen dat u voldoende (maar niet overmatige) hoeveelheden vloeistof drinkt. Natuurlijk moet je serieuze aandacht besteden aan de kwaliteit ervan. Dit kunnen vers geperste sappen, gemineraliseerd of elektrisch geactiveerd katholytwater zijn (30 g per 1 kg lichaamsgewicht). Het toevoegen van citroen-, limoensap of appelciderazijn aan water versterkt de ontgiftende werking. Water dat voor het koken wordt gebruikt, moet zorgvuldig worden gefilterd.

 

Lees verder